معرفی انواع تایمر

تایمرها یکی از وسایل فرمان دهنده در مدارهای کنترل اتوماتیک هستند که وظیفۀ کنترل مدار را برای مدت زمانی معین برعهده دارند. ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻳﻚ مدار ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ از گرفتن فرمان ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ از ﻛﺎر ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر، در ﻣﺪارات ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻲ از انواع ﺗﺎﻳﻤﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد.

• تایمر الکترونیکی
• تایمر نیوماتیکی (بادی)

      نکته: دربین انواع تایم ها، تایمرهای الکترونیکی بیشترین کاربرد را دارند.

تایمر الکترونیکی

   از رلۀ زمانی الکترونیکی برای تنظیم زمان های کمتر از ثانیه تا چندین دقیقه و حتی ساعت استفاده می شود. در ساختمان این رله ها از مدارها و اجزای الکترونیکی (مقاومت، خازن، ترانزیستور، بوبین و …) استفاده شده است.

 در ساده‌ترین نوع تایمر الکترونیکی (نوع خازنی) اصول ساختمان رله زمانی الکترونیکی بر مبنای مدار  RC (خازن و مقاومت) و بر حسب تأخیر زمانی استوار است رله هنگامی وصل می شود که خازن شارژ شود و ولتاژ دو سر آن برابر ولتاژ وصل رله گردد. پس از وصل رله، بار ذخیره شده در خازن روی مقاومتی که توسط کنتاکت باز رله به دو سر خازن وصل می شود تخلیه می‌گردد. در این نوع رله با تغییر ظرفیت خازن و یا مقدار مقاومت می توان زمان تایمر را تنظیم نمود.

تایمرهای صنعتی مانند شستی ها و میکروسوئیچ ها به کنتاکتورها و دیگر اجزاء مدار فرمان می دهد و تنها تفاوت آنها در نوع فرمان دادن است یعنی شستی ها توسط دست انسان فرمان می گیرند و لیمیت سوئیچ ها توسط نیروهای مکانیکی، ولی تایمرها بطور خودکار فرمان می دهند.

ﻣﻌﻤﻮلاً ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ  در صنعت مورد استفاده قرار می گیرند. از ﻧﻮع ﺗأﺧﻴﺮ در وصل (On Delay) می باشند یعنی زمانی که تایمر تحریک شود، زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺷﺮوع ﺷﺪه و ﭘﺲ از به ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ خروجی وصل می شود.

تایمرهای الکترونیکی از لحاظ عملکرد به دسته های زیر تقسیم می شوند:

   ۱-  تایمر  تأخیر در وصل (on delay timer) : 

   رله با تأخیر در وصل، پس از مدت معینی از آغاز تحریک شدن پایۀ تریگر، خروجی آن فعال می شود اگر پیش از سپری شدن زمان تعیین شده، تحریک قطع شود تایمر غیر فعال می شود.

   ۲-  تایمر با تأخیر در قطع (Off delay timer) : 

   در این رله ها همزمان با تحریک پایه تریگر تایمر فعال می شود که پس از قطع شدن تحریک خروجی و پس از زمان تعیین شده تیغه به حالت اولیه بر خواهد گشت.

   ۳- تایمر با تأخیر در قطع و وصل :

   تایمر ها در زمان خاموش شدن و روشن شدن با تأخیر همراه هستند.

   ۴- تایمر با تأخیر در وصل ماندگار :

   تایمر های دارای تأخیر در وصل ماندگار دو پایه تریگر و بازنشانی دارند. که با تحریک تریگر و پس از گذشت زمانی تعیین شده خروجی تایمر فعال می شود و در این حالت باقی می‌ماند. برای غیر فعال شدن خروجی باید پایۀ بازنشانی را فعال کرد.

تایمر الکترونیکی RE7ML11BU

این نمونه تایمر الکترونیکی، تأخیر در وصلی بین یک ۰٫۵ تا ۳۰۰ ساعت را ایجاد می نماید. خروجی این نوع تایمر اصطلاحاً یک باز و یک بسته است (۱C/O) و رنج تغذیۀ آن ۲۴ تا ۴۸ ولت AC/DC یا ۱۱۰ تا ۲۴۰ ولت متناوب است. کنترل تایمر RE7ML11BU با دو عدد ولوم سلکتوری است که جلوی آن تعبیه شده است ولوم بالا زمان های ثانیه، دقیقه و ساعت را تنظیم نموده و ولوم پایین میزان ضریب لازم را برای رسیدن به زمان مورد نظر کنترل می نماید. رلۀ تاخیر در وصل(ON-DELAY)  به رله ای گفته می شود که با گرفتن فرمان، رله خروجی آن عمل می کند و کنتاکت خروجی را باز یا بسته می نماید.

تایمر مولتی رنج اشنایدر الکتریک

تایمر ستاره مثلث

تایمر ستاره مثلث، در مدار قدرت و فرمان و مدار ستاره مثلث برای راه اندازی موتور سه فاز کاربرد دارد. این تایمر به صورت اتوماتیک به مدار کنتاکتور فرمان می دهد و در مدار ستاره مثلث بعد از راه اندازی مدار با استفاده از کنتاکتور ستاره، با فرمان تایمر، کنتاکتور ستاره قطع و کنتاکتور مثلث وصل می شود تا موتور با مدار مثلث به کار خود ادامه دهد و جریان راه اندازی کاهش پیدا کند. مقاله راه انداز ستاره مثلث نحوه عملکرد مدار ستاره مثلث و کاربرد تایمر را در آن به طور کامل توضیح می دهد. در مقاله مدار ستاره مثلث برای موتور سه فاز مثال های عملی در استفاده از تایمر در انواع مدارات پرکاربرد مثل مدار چپگرد راستگرد موتور سه فاز بررسی می شود. 

تایمر بادی

   تایمر بادی اشنایدر از خاصیت ذخیره سازی و انبساط هوای فشرده استفاده می کند. هنگامی که بوبین تحریک، قسمت متحرک را جذب می کند، اهرم قطعه ای را که به شکل دم آهنگری است فشار می دهد و هوای داخل دم از طریق سوپاپ یک طرفه خارج می گردد زمانی که بوبین از تحریک خارج می شود، دم از طریق فنر به حالت اولیه خود بر می گردد و از طریق سوپاپ تنظیم، از هوا پر می شود. وقتی که دم به حالت عادی برگشت کنتاکت ها تغییر وضعیت می دهند. نسبت جریان این هوا به وسیله یک کانال با طول متغییر بین دو صفحه، کنترل می شود. مدت زمان تایمر به وضع قرار گرفتن دو صفحه بستگی دارد.

تایمر بادی LADR2 

تایمر LADR2 با نام تجاری TeSys و با رنج تأخیر زمانی ۰٫۱ الی ۳۰ ثانیه جزء تایمرهای بادی است و نیازی به مدار تغذیه برای راه اندازی ندارد. این نمونه تایمرها برای کنتاکتورهای سری D و F اشنایدر الکتریک به کار می روند. در ساختمان داخلی آنها از خاصیت ذخیره سازی هوا استفاده می شود. این نوع تایمرها به لحاظ عملکرد شبیه تایمرهای موتوری هستند تنها با این تفاوت که زمان سنج موتوری پس از تنظیم و وصل بوبین آن به ولتاژ شروع به کار می کند، در حالیکه تایمر بادی یا نیوماتیک پس از قطع بوبین آن از ولتاژ شروع به کار می کند.

   این تایمر جزء تایمرهای تأخیر در قطع به حساب می آید. یک ولوم روی تایمر نصب شده که با چرخاندن آن در جهت عقربه های ساعت، می توان زمان تایمر را اضافه نمود و همچنین با چرخاندن آن در خلاف جهت عقربه های ساعت، از زمان تنظیم آن کم نمود. پایه های اتصال ورودی NO در سمت چپ تایمر و پایه های اتصال خروجی NC در سمت راست آن قرار گرفته است.

   برای نصب تایمر روی کنتاکتور، به عنوان مثال کنتاکتور ۶۵ آمپر اشنایدرLC1D65AM7، ابتدا در پوش کنتاکتور را برداشته و تایمر را به صورت کشویی از بالا به پایین حرکت داده تا روی کنتاکتور نصب گردد البته باید دقت کرد که زائدۀ زیر تایمر در محل اتصال به کنتاکتور قرار گیرد.

تایمر بادی  LADT4

این تایمر که در بازه زمانی ۱۰ الی ۱۸۰ ثانیه قابل تنظیم است از سری محصولات TeSys اشنایدر بوده و جزء لوازم جانبی کنتاکتور به حساب می آید و می توان در مدار فرمان از آن استفاده نمود. LADT4 را تنها می توان روی کنتاکتورهای اشنایدر نصب نمود و دارای یک کنتاکت باز و یک کنتاکت بسته (۱NO+1NC) است. تنها تفاوت میان LADT4 و LADR4، نوع تأخیر در قطع و وصل است که LADT4 تأخیر در وصل LADR4 تأخیر در قطع است.