پوش باتن یا شستی چیست؟

شستی چیست و چه کاربردی دارد؟

پوش باتن یا شستی ، وسیله ای است با مکانیزم ساده سوئیچی که برای کنترل کردن پروسه یک سیستم عملیاتی و یا یک دستگاه به کار می رود. جنس بدنه و قسمت های مختلف پوش باتن معمولا از پلاستیک یا فلز یا باکالیت مقاوم و سخت و پلاستیک ساخته می شود.  پوش باتن های فلزی و پلاستیکی دارای کنتاکت کمکی هستند.

سطح پوش باتن که اصطلاحاً سری پوش باتن نیز نامیده می شود یا صاف و مسطح و یا گود است به گونه ای که حالت انگشت شست را دارا است و یا کله قارچی است که گاهی کلید هم برای قفل کردن تجهیز دارد. سری پوش باتن به شکل گرد یا مربعی ساخته می شود.

پوش-باتن-اشنایدر
پوش باتن اشنایدر الکتریک

دکمه یا سری پوش باتن به شیوه های زیر فشار داده می شود:

  • فشار دادن با انگشت شست و به صورت سطحی
  • فشار دادن عمیق
  • ضربه زدن
  • مشت زدن

عملکرد پوش باتن اشنایدر

 پوش باتن غالبا یک فنر داخلی دارد تا زمانی که فشار داده شد و عمل مورد نظر را انجام داد، به صورت خودکار به حالت اولیه خود برگردد. در نمونه قفل شو، پوش باتن پس از فشردن، قفل شده و تنها در صورت چرخاندن سری کله قارچی مانند XB5AS542 در جهت عقربه های ساعت آزاد شده و به حالت اولیه باز می گردد.

در نمونه قفل شو کلید دار مانند XB4BS9442، می توان توسط کلیدی که روی سری کله قارچی تعبیه شده، پوش باتن را قفل کرد تا به هیچ وجه اجازه فشرده شدن و عمل کردن را نداشته باشد. این کاربرد در مناطق عملیاتی حیاتی استفاده می گردد تا تنها افراد واجد شرایط امکان دسترسی به پوش باتن را داشته باشند.

امرجنسی کله قارجی اشنایدر
امرجنسی کله قارجی اشنایدر

کدبندی پوش باتن ها بر اساس رنگ آن ها صورت می گیرد، بنابراین برای هر عملکرد یک رنگ اختصاص داده می شود که از این طریق اپراتور در هنگام انجام کار دچار اشتباه در فشردن دکمه ها نمی شود.

پوش باتن XB4BW3165 با جنس بدنه فلز کروم و عملکرد بازگشت فنری و رنگ سفید جهت لامپ BA9s  بدون لامپ به کار می رود. تعداد کنتاکت کمکی که در این قطعه به کار رفته، ۱NO+1NC است. ولتاژ تغذیه برای راه اندازی این محصول کمتر از ۲۵۰ ولت می باشد. 

انواع پوش باتن اشنایدر

   برای فرمان قطع و وصل به کنتاکتورها معمولاً از شستی یا پوش باتن استفاده می شود. شستی ها کلیدهای لحظه ای هستند با فشار به یک دکمه تیغۀ هادی حرکت کرده و دو کنتاکت را به هم وصل یا از هم جدا می کند. معمولاً این فرمان توسط دست انسان انجام می گیرد. در بعضی از دستگاه ها از پدال (فرمان باپا) و حرکت های مکانیکی دستگاه و ماشین (میکروسوئیچ) هم استفاده می کنند. معمولاً در مدار فرمان از دو نوع شستی استفاده می شود: شستی وصل (استارت) و شستی قطع (استپ) و ترکیب هر دو. در ادامه انواع پوش باتن اشنایدر بررسی می شود.

۱-شستی استارت (START)

   شستی که پس از تحریک یا فشار دادن، کنتاکت قطع را وصل می کند شستی استارت نامیده می شود. به عبارت دیگر شستی استارت در حالت عادی باز بوده با فشار دادن به صورت لحظه ای بسته می شود. در شستی استارت، با برداشتن فشار دست از روی آن کنتاکت مجدداً باز می شود در داخل شستی استارت یک فنر قرار گرفته است که موجب بازگشت آن می گردد. معمولاً رنگ شستی استارت سبز یا مشکی است.

۲-شستی استوپ (STOP)

   شستی که پس از تحریک یا فشار دادن، کنتاکت وصل را قطع می کند شستی استوپ نامیده می شود. به عبارت دیگر شستی استوپ در حالت عادی بسته بوده با فشار دادن به صورت لحظه ای باز می شود. در شستی استوپ، با برداشتن فشار دست از روی آن کنتاکت مجدداً بسته می شود در داخل شستی استوپ یک فنر قرار گرفته است که موجب بازگشت آن می گردد، اما مدار کنتاکتور با استفاده از تیغه کمکی (کنتاکت باز) به حالت وصل باقی می ماند. اگر از کمکی استفاده نشود مدار ناپایدار می شود.

   البته وقتی که کنتاکتور وصل را به وسیله استوپ قطع کنیم، این موضوع را می توان زمانی که جریان برق شبکه قطع می شود، مشاهده کرد که چگونه مدار کنتاکتور قطع و با برقرار شدن جریان برق کنتاکتور وصل نمی شود مگر اینکه دوباره مدار را استارت کنیم.معمولاً رنگ شستی استوپ قرمز می باشد.

۳- شستی استارت – استوپ دوبل 

   شستی استارت استوپ ترکیبی از شستی استارت و شستی استوپ است. به طور کلی برای هر شستی می توانیم از یک شماره دو رقمی استفاده کنیم.

   شمارۀ سمت راست (یکان) تعداد تیغه های بسته یعنی استوپ ها و شمارۀ سمت چپ (دهگان) تعداد تیغه های باز یعنی تعداد استارت ها را مشخص می کند مثلاً شستی استوپ استارت دوبل با شمارۀ ۱۱ و شستی استارت تکی با شمارۀ ۱۰ و استوپ تنها با شمارۀ ۰۱ شناسایی می شوند و عدد ۳۲ مشخص کننده یک شستی مرکب است که پنج تیغه دارد سه تای آنها استارت و دو تای دیگر استوپ هستند. جهت فلش روی علامت اختصاری شستی ها تعیین کننده جهت نیرو برای برگشت فنر به جای اولش را مشخص می نماید.

   در رسم نقشه های برقی به طور معمول بیشتر دستگاه ها را در حالت قطع (خاموش نرمال) و اتصال تیغه ها را از سمت چپ به راست می کشند. نقشه های اتصال در صورت امکان به شکل عمودی به ویژه برای مدارهای فرمان رسم می شوند.

شستی استارت استوپ دوبل اشنایدر
شستی استارت استوپ اشنایدر

ساختمان پوش باتن اشنایدر

   ساختمان شستی ها مجموعه ای از پیستون، فنر باز گرداننده و مجموعه کنتاکت ها است. در شکل زیر یک شستی فشاری باز (NO) به تصویر کشیده شده است که در حالت باز هیچ جریانی از آنها عبور نمی کند. زمانی که  فشار روی شستی قطع شود پیستون به کمک فنر به موقعیت باز بر می گردد.

عملکرد پوش باتن اشنایدر NO
عملکرد پوش باتن اشنایدر NO

    شستی های بسته (NC) مانند شکل زیر، به منظور باز و بسته کردن یک مدار مورد استفاده قرار می گیرد. کنتاکت ها به صورت عادی بسته بوده و امکان جاری شدن جریان در مدار کنترل وجود دارد. با فشرده شدن شستی کنتاکت ها باز شده و مانع ورود جریان به مدار کنترل می شود. این نوع شستی ها از نوع اتصال آنی هستند چون کنتاکت ها تا زمانیکه پیستون فشار داده شود باز است.

عملکرد پوش باتن اشنایدر NC
عملکرد پوش باتن اشنایدر NC

    شستی ها طوری ساخته می شوند که وقتی یک شستی در حالت استارت است، برای مدار دیگر می تواند استوپ باشد. شستی های فشاری دارای کنتاکت های باز (NO) کنتاکت های بسته (NC) هستند. در برخی موارد هر دو کنتاکت باز و بسته در یک شستی بکار رفته است. شستی های فشاری ۲۲ میلی متری می تواند حداکثر ۶ مدار را کنترل کند اما شستی های فشاری ۳۰ میلی متری در بیشترین حالت ۱۶مدار را کنترل می کند.

پوش باتن اشنایدر
انواع پوش باتن اشنایدر

کد رنگی پوش باتن اشنایدر

   بر اساس استاندارد بین المللی IEC-204-DIN 4818 استفاده از کدهای رنگی برای شستی ها و نمایشگرهای نوری توصیه شده است کدهای رنگی زیر برای نمایشگرهای نوری مورد استفاده قرار می گیرد و در تابلوی ساختمان هم کاربرد زیادی دارد.

-شستی قرمز رنگ: برای قطع به کار می رود. با فشردن این شستی یک یا چند موتور را می توان خاموش کرد.

-شستی قرمز قارچی: در مدار کنترل برای قطع اضطراری به کار می رود (همراه با برچسب زرد رنگ).

-شستی سبز رنگ یا سیاه: برای حالت وصل و یا راه اندازی به کار می رود. ( مثلاً: وصل مدار به منبع تغذیه – راه اندازی یک یا چندین موتور با عملکرد معین – راه اندازی قسمت های الکتریکی یک ماشین)

-شستی زرد رنگ: برای راه اندازی در غیر حالت نرمال به کار می رود. (مثلاً: راه اندازی یک موتور در جهت عکس حالت نرمال – راه اندازی یک حرکتی به منظور دوری از خطر) با فشردن این شستی برق تمام قسمت هایی که در مراحل قبل وصل شده بود قطع می گردد.

-شستی سفید و آبی: این شستی ها می توانند برای هر مقصود دیگر مورد استفاده قرار بگیرند.

کاربرد چراغ سیگنال اشنایدر
کاربرد پوش باتن

جعبه فرمان پوش باتن

از جعبه فرمان پوش باتون برای نصب رو کار تجهیزات فرمان دستی و چراغ سیگنال مانند پوش باتن، شستی های قطع اضطراری و … استفاده می شود. انواع شستی های فرمان و چراغ سیگنالی که قطر ۲۲ میلی متر دارند مانند چراغ سیگنال سبز پلاستیکی با (XB5AVB3) و یا امرجنسی کله قارچی پلاستیکی (XB5AS542) می توانند در این جعبه قرار بگیرند.

جعبه فرمان اشنایدر با طبیعت سازگاری دارد و کاملاً بازیافت می شود . این محصول در رده محصول سبز Premium قرار دارد.

جعبه فرمان اشنایدر
جعبه فرمان دو دکمه اشنایدر

جعبه های فرمان اشنایدر الکتریک با توجه به نیاز کاربر در انواع تک دکمه، دو دکمه، سه دکمه و … طراحی و ساخته شده اند.شکل بالا XALD02 یا جعبه فرمان بدون پوش باتن دو دکمه از سری محصولات Harmony XALD اشنایدر است. جنس آن از پلی کربنات بوده و رنگ محفظۀ آن خاکستری روشن و رنگ درپوش آن خاکستری تیره است.

این محصول کاربری راحتی دارد و به سادگی قابل مونتاژ است. دمای مناسب برای نصب و نگهداری آن ۴۰- تا ۷۰ درجه سانتیگراد با درجه حفاظت IK03 طبق استاندارد EN 50102 است.

شستی قارچی یا کلید امرجنسی کله قارچی

 پوش باتن های اشنایدر الکتریک دارای انواع مختلفی است، یکی از این مدل ها امرجنسی های کله قارچی هستند. امرجنسی کله قارچی XB5 با عملکرد قفل مکانیکی، برای انجام فرمان های اضطراری به کار می رود. جنس بدنه این محصول پلاستیکی و جنس اتصالات آن آلیاژ نقره است. ولتاژی که برای این محصول در نظر گرفته شده، در رنج ۱۲۰ تا ۶۰۰ ولت AC یا DC قرار دارد.

   به طورکلی، کلیدهای امرجنسی یا قطع اضطراری همان طور که از اسم شان مشخص است، برای قطع اضطراری در تابلو برق به کار می روند. عملکرد آنها همانند یک شستی استوپ است که به کنتاکتور وصل می شود، یعنی با فشار دادن شستی، کنتاکتور قطع شده و از این طریق فرمان هشدار صادر می شود.

  قطر محل نصب امرجنسی کله قارچی XB5، ۲۲ میلی متر و فاقد لامپ سیگنال بوده و دارای یک کنتاکت NC است که با سرعت آهسته (Slow-Break) عمل می کند.

همچنین عملکرد شستی، قفل مکانیکی است؛ به این معنا که با فشردن شستی، محصول قفل شده و تنها با چرخاندن سری آن در جهت عقربه های ساعت از حالت قفل خارج و آزاد می گردد. بنابراین توصیه می شود در هنگام خرید این محصول به این ویژگی ها برای نصب در تابلو برق توجه شود.

کلید امرجنسی کله قارچی یا کلید قطع اضطراری اشنایدر
 کلید امرجنسی کله قارچی یا کلید قطع اضطراری اشنایدر

تفاوت پوش باتن با کلید امرجنسی با کلید قطع اضطراری

    اشنایدر الکتریک دو نوع پوش باتن تولید می کند:

  1. قطع اضطراری با عملکرد قفل مکانیکی

    این نمونه پوش باتن بطور مستقیم، عمل باز کردن مدار را انجام می دهد. سرعت باز کردن کنتاکت های NC و در نتیجه تولید فرمان قطع (OFF)، به سرعت پوش باتنی که فشار داده شده است، بستگی دارد.

    فرمان قطع (OFF) می تواند (در برخی موارد) قبل از اینکه مکانیسم قفل عمل می کند، در یک لحظه، تولید شود.

  1. توقف اضطراری با عمل تریگر (مدار رها ساز) و قفل مکانیکی

    عملکرد آن به مانند مدل قبلی، بطور مستقیم مدار را باز می کند. همچنین سرعت باز کردن کنتاکت های NC و در نتیجه تولید فرمان قطع (OFF)، به سرعت پوش باتنی که فشار داده شده است، بستگی دارد.

   انرژی ذخیره شده در فنر برای به کار انداختن هر دو مکانیسم قفل کردن و باز نمودن مدار توسط کنتاکت های NC استفاده می شود، به طوری که مکانیزم قفل شدن نمی تواند بدون فرمان قطع ایجاد شود؛ و به طبع، دستور قطع (OFF) هم بدون قفل کردن سیستم نمی تواند تولید شود.

استانداردها و قوانین در پوش باتن و کلید قطع اضطراری چیست؟

    عملکرد کلید قطع اضطراری در استاندارهای مربوط به دستگاه ها و ماشین آلات تعریف شده است از جمله استاندارهای ۲۰۰۶/۴۲/EC ، EN/IEC 60204-1، EN ISO 13850 و IEN/IEC 60947-5-5  . در تمامی استانداردهای مذکور، گفته شده که توقف اضطراری بدون مکانیسم قفل شدن و برعکس آن امکان پذیر نیست.

    یکی دیگر از کاربردهای کلید امرجنسی برای جلوگیری از بروز حادثه و خطر برای افرادیست که با ماشین آلات سر و کار دارند. احتمال خطر بروز شوک الکتریکی یا آتش سوزی توسط برق هم در استاندارهای بالا گنجانیده شده است. دستگاه ها، برای قطع اضطراری، باید قادر به قفل شدن باشند. برای موارد فوق نیازی نیست که شستی مکانیزم تریگری داشته باشد؛ اما چنین دستگاه هایی هم مجاز هستند و هم مسلماً امن تر ، زیرا در معرض خطر کمتری قرار دارند.

 

در صورتی که سوالی در خصوص مطالب بیان شده دارید می توانید در قسمت نظرات از ما بپرسید یا با ارائه پیشنهادات خود، ما را در بالا بردن کیفیت مقالات یاری کنید. 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۷ رای

سوالات متداول

تفاوت پوش باتن با کلید امرجنسی یا کلید اضطراری در چیست؟

  اشنایدر الکتریک دو نوع پوش باتن تولید می کند: 1-قطع اضطراری با عملکرد قفل مکانیکی: این نمونه پوش باتن بطور مستقیم، عمل باز کردن مدار را انجام می دهد. سرعت باز کردن کنتاکت های NC و در نتیجه تولید فرمان قطع (OFF)، به سرعت پوش باتنی که فشار داده شده است، بستگی دارد. فرمان قطع (OFF) می تواند (در برخی موارد) قبل از اینکه مکانیسم قفل عمل می کند، در یک لحظه، تولید شود. 2- توقف اضطراری با عمل تریگر (مدار رها ساز) و قفل مکانیکی: عملکرد آن به مانند مدل قبلی، بطور مستقیم مدار را باز می کند. همچنین سرعت باز کردن کنتاکت های NC و در نتیجه تولید فرمان قطع (OFF)، به سرعت پوش باتنی که فشار داده شده است، بستگی دارد. انرژی ذخیره شده در فنر برای به کار انداختن هر دو مکانیسم قفل کردن و باز نمودن مدار توسط کنتاکت های NC استفاده می شود، به طوری که مکانیزم قفل شدن نمی تواند بدون فرمان قطع ایجاد شود؛ و به طبع، دستور قطع (OFF) هم بدون قفل کردن سیستم نمی تواند تولید شود.

پوش باتن از چه اجزایی تشکیل شده است؟

   ساختمان شستی ها مجموعه ای از پیستون، فنر باز گرداننده و مجموعه کنتاکت ها است. در شکل زیر یک شستی فشاری باز (NO) به تصویر کشیده شده است که در حالت باز هیچ جریانی از آنها عبور نمی کند. زمانی که  فشار روی شستی قطع شود پیستون به کمک فنر به موقعیت باز بر می گردد. شستی های بسته (NC) مانند شکل زیر، به منظور باز و بسته کردن یک مدار مورد استفاده قرار می گیرد. کنتاکت ها به صورت عادی بسته بوده و امکان جاری شدن جریان در مدار کنترل وجود دارد. با فشرده شدن شستی کنتاکت ها باز شده و مانع ورود جریان به مدار کنترل می شود. این نوع شستی ها از نوع اتصال آنی هستند چون کنتاکت ها تا زمانیکه پیستون فشار داده شود باز است.

‫۲ دیدگاه ها

    1. پوش باتن بدنه فلزی اشنایدر با کد فنی XB4 درجه حفاظتی برابر IP66 دارد. پوش باتن بدنه پلاستیکی با کد فنی XB4 شناخته می شود و درجه حفاظت آن IP66 است. درجه حفاظت پوش باتن باکالیت اشنایدر در قسمت جلو IP65 و در قسمت عقب IP20 است. درجه حفاظت بر حسب استاندارد IEC 60529 بیان شده اند.
      برای افزایش درجه حفاظت، برای پوش باتن سری XB4 و XB5 محافظی طراحی شده است که با کد فنی ZBP0 به بازار عرضه می شود و پوش باتن بدنه فلزی و پلاستیکی را به طور کامل در برابر نفوذ آب مقاوم می کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا