کاربرد انواع شینه و مقره در پست برق

مقره چیست ؟ 

وظیفه اصلی مقره، ایزوله نمودن هادی از بدنه تابلو است. از انواع مقره های موجود می توان به مقره های اتکایی اشاره نمود. نوعی از آن در صنعت ساختمان استفاده می شود با نام مقره های نول تابلویی شناخته می شوند. مقره های اتکایی جهت عایق نمودن باس بارها نسبت به زمین در پست ها و تابلوها استفاده می شود. مقره نول تابلویی جهت ایزوله کردن خط نول از تابلو استفاده می شود و به سه دسته مقره چکمه ای، مقره نول دوسر پیچ یا استوانه ای و مقره SM دسته بندی می شوند.

 اکثر هادی های مورد استفاده در تابلوها از جنس مس ساخته می شوند، اما در شرایط خاص که استفاده از مس مشکلاتی را در بر خواهد داشت (مانند محیط های دارای بخار گوگرد)، می توان از آلومینیوم استفاده کرد. هادی ها در دو نوع سیم و شینه به کار برده می شوند، سیمها (بیش تر به صورت سیم افشان) جهت برقراری ارتباط الکتریکی بین تجهیزات درون تابلو با یکدیگر و نیز اتصال شبکه و مصرف کننده به تابلو مورد استفاده قرار می گیرند. ظرفیت جریان دهی شینه به اندازۀ سطح مقطع بستگی دارد. معمول است که سطح مقطع شینه را به صورت ابعاد آن بیان می کنند.

انواع مقره

مقره ها در دسته های مقره سوزنی، مقره کششی، مقره آویزی، مقره اتکایی، مقره چرخی، مقره عبوری و مقره مهار قرار دارند. مقره ها از جنس چینی، شیشه و کامپوزیت هستند.

مقره سوزنی

این نوع مقره بر روی پیچ یا پایه فولادی نصب می شود. مقره سوزنی در محل خود (به طور مثال روی کراس آرم) ثابت است و هادی که از روی آن عبور می کند به وسیله سیم بر روی آن محکم می شود.

مقره آویزی

این نوع مقره در ابتدا و انتهای قسمت های زاویه دار شده در خطوط استفاده می شود. مقره آویزی همان طور که از نامش پیداست از کراس آرم آویزان می شود و سیم هادی به وسیله کلمپ به انتهای آن وصل می شود.

مقره کششی

کاربرد این مقره ه اغلب در شروع و پایان خطوط برق در محل های دارای پیچ و زاویه و در مکان هایی مانند عبور از رودخانه ها و دره هاست.

مقره اتکایی

مقره های اتکایی به شکل استوان های دارای برجستگی و فرورفتگی هستند که در دو نوع توپر و توخالی وجود دارند. مقره اتکایی نوع تو پر استقامت مکانیکی و الکتریک بیشتری در برابر سوراخ شدن دارد و نوع توخالی برای مواردی که نیاز به قابلیت تحمل نیروی مکانیکی بالاتری است استفاده می شود.

مقره چرخی

این مقره ها از جنس چینی هستند و در شبک های فشار ضعیف کاربرد دارند.

فاصله خزشی مقره

جریان نشت مجموعه جریان نشت حجمی (ظرفیتی و مقاومتی) و جریان نشت سطحی است. جریان نشت سطحی بین دو قسمت هادی (الکترود) دارای پتانسیل متفاوت، از روی سطح عایق جامد می گذرد.

در بررسی و اندازه گیری فاصله خزش، سطوح در دسترس محفظه های عایقی تجهیزات برقی هم یک الکترود محسوب می شود. ملاک در دسترس بودن امکان برقراری تماس با انگشتان دست یا انگشتک آزمون است. آلودگی هایی که هادی جریان برق هستند و یا آلودگی هایی که خود هادی نیستند ولی با جذب آب یا رطوبت هادی می شوند، در فاصله خزش می نشینند و در نتیجه جریان نشت سطحی عبور می کند. مقدار جریان نشت سطحی به ولتاژ و امپدانس منبع نیروی برق، هدایت الکتریکی آلودگی، فاصله خزش و پهنای مسیر، وابسته است.

پوشیده شدن فاصله خزش با آلودگی هایی مانند غبار فلزات موجب عبور جریان نشست سطحی به مقدار خیلی زیاد شده و در نتیجه عایق خراب می شود.

آلودگی هایی که با نم کشیدن یا جذب آب هادی شده اند هم جریان نشت سطحی را عبور می دهند. رطوبت در محلی از این مسیر زودتر از بقیه نقاط خشک می شود و ریز قوس های الکتریکی ایجاد می شود. اگر انرژی این ریز قوس ها کافی باشد عایق جامد را تجزیه می کند و پس ماند کربنی از خود برجای می گذارد و مسیری هادی در سطح عایق تشکیل می شود.

عوامل موثر بر فاصله خزشی

تأثیر آلودگی بر ریز محیطی است که فاصله خزش یا فاصله هوایی در آن قرار می گیرند. از این رو حتی در قسمت های مختلف تجهیزات برقی واحد هم ممکن است فواصل خزش از هم متفاوت باشند. آلودگی اطراف فواصل هوایی و خزشی به چهار درجه تقسیم می شود:

در آلودگی های درجه ۲، ۳، ۴ امکان تراکم ذرات آب باید در نظر گرفته شود. تراکم می تواند در اثر پایین رفتن درجه حرارت تجهیزات به پایین تر از نقطه شبنم محیط، آلوده شدن سطح عایق با غبارهای نم گیر، آلوده شدن سطح عایق با نمک در جایی که رطوبت نسبی آن زیاد است، و غیره ایجاد شود.

جهت و محل قرارگیری فاصله خزش، و فاصله هوایی می تواند از نظر انباشت آلودگی در اثر نیروهای گرانش، گریز از مرکز، جریان طبیعی یا مصنوعی هوا، مؤثر باشد.

فواصل خزشی که در مجاورت المان گرمازا یا اجزاء دارای تلفات حرارتی قرار می گیرند به علت خشک شدن سریع سطح عایق، کمتر آسیب پذیرند. ولی اگر امکان تراکم ذرات آب به طور مکرر دراین فواصل وجود داشته باشد، خطر احتمال ایجاد مسیر هادی در سطح عایق افزایش می یابد.

فاصله هوایی

برحسب تعریف فاصله هوایی کوتاهترین فاصله بین دو قسمت هادی از راه هوا است. در اندازه گیری فاصله هوایی سطوح قابل دسترس محفظه عایقی تجهیزات برقی هم یک قسمت هادی به حساب می آید. ملاک در دسترس بودن، امکان برقراری تماس با انگشتان دست یا انگشتک استاندارد است.

حفاظت تجهیزات برقی در برابر اضافه ولتاژهای گذرایی که مستقیماً یا از طریق سیستم توزیع نیروی برق به آنها منتقل می شود و یا در خود آنها ایجاد می شود از نظر ایمنی، عدم وقفه در بهره برداری و غیره، ضروری است.

برای مهار اضافه ولتاژهای گذرا از وسایلی استفاده می شود که با انباشت یا اتلاف انرژی ضربه ولتاژ گذرا، عمل می کند. برق گیرها، ضربه شکن ها و واریستورهای اکسید فلز، نمونه هایی از این قبیل اند.

در آن سیستم های تأسیساتی که برای مهار اضافه ولتاژهای گذرا اقدامی نشده است، اضافه ولتاژهای گذرا در مسیری که استقامت دی الکتریکی آن کمتر است، از راه فاصله بین هادی ها یا از طریق عایق بندی جامد، شکسته می شود. عواقب کار می تواند جزئی یا فاجعه آمیز باشد. این عواقب به مقدار انرژی ضربه ای اضافه ولتاژ گذرا، ولتاژ نامی تأسیسات و ایجاد جریان اتصالی وابسته است.

 ایجاد جریان اتصالی غیرقابل پیش بینی است. چون به انطباق مراحل زمانی ولتاژ گذرا و مراحل زمانی ولتاژ سیستم توزیع، گازهای یونیزه بین الکترودها در اثر جرقه ناشی از ولتاژ ضربه ای، همگن یا ناهمگن بودن میدان الکتریکی بین الکترودها، جنس ماده الکترودها و همچنین مشخصه امپدانس مدار در برابر ضربه ولتاژ وابسته است.

حداکثر مقدار قله ولتاژ ضربه ای (با شکل موج استاندارد) را که عایق بندی می تواند در شرایط استاندارد تحمل کند، تراز تحمل ولتاژ ضربه ای می گویند.

به ولتاژ اسمی عایق بندی و تراز تحمل ولتاژ ضربه ای تراز عایق بندی گفته می شود. تراز عایق بندی برای تجهیزات برقی از نظر هماهنگی اجزاء عایق بندی، امری ضروری است.

فاصله هوایی به عنوان وسیله مهار اضافه ولتاژ گذرا

 ولتاژ عوامل موثر بر فاصله هوایی در جاهایی که انرژی ضربه اضافه ولتاژ گذرا محدود است و تراز تحمل ولتاژ ضربه ای از ۱۰۰۰ ولت بیشتر است، می توان در تجهیزات برقی از فاصله هوایی به عنوان وسیله ای ساده برای مهار اضافه ولتاژ گذرا استفاده کرد، بدون آنکه بهره برداری دچار وقفه شود و به تجهیزات و اطراف صدمه ای برسد. در این صورت این امر باید واضح و آشکار اظهار شود تا سهو و غفلت در طراحی یا تغییر فواصل هوایی در اثر دست کاری در مونتاژ یا تعمیر و غیره هماهنگی عایق بندی را از بین نبرد.

هر فاصله هوایی دارای تراز تحمل ولتاژ ضربه ای مربوط به خود است که به عوامل عمده ای مانند شکل هادی ها یا الکترودها که فاصله بین آنها قرار دارد، فشار هوا و آلودگی، وابسته است.

 اگر اندازه الکترودها خیلی بزرگتر از فاصله بین آن ها باشد، میدان در فاصله هوایی همگن و در غیر این صورت میدان ناهمگن است. در میدان ناهمگن، تنش های دی الکتریکی یکنواخت و همگن توزیع نمی شود یعنی تنش دی الکتریکی در نقطه یا نقاطی بیشتر از سایر نقاط است. از این رو فاصله هوایی بزرگتر انتخاب می شود تا از فروپاشی دی الکتریک جلوگیری شود.

تأثیر ارتفاع

ارتفاع هم عامل عمده است، در دمای ثابت و فشار بالاتر از فشار بحرانی، در میدان همگن مقدار ولتاژ فروپاشی متناسب با حاصل ضرب فشار هوا در فاصله بین الکترودهاست. این رابطه با تقریب برای میدان های ناهمگن هم معتبر است. عامل مؤثر دیگر برتر از تحمل ولتاژ ضربه ای فاصله هوایی، آلودگی است.

تأثیر آلودگی

آلودگی عبارت از افزایش مواد خارجی اعم از جامد، مایع و گاز است که می تواند به تقلیل استقامت دی الکتریکی هوا، تقلیل فاصله هوایی و خزشی و مقاومت سطحی عایق جامد، منتهی می شود.  آلودگی ریز محیط هایی را که فواصل هوایی و فواصل خزشی در آن قرار دارند به درجه های ۱، ۲ ، ۳ ، ۶ تقسیم می شود.

هدایت الکتریکی مواد آلوده کننده عمدتاً به علت وجود ، آب، دوده، غبار فلز، ذغال و اجزاء مشابه است. آلودگی هادی در اثر گازهای یونیزه و رسوب فلزی که بیشتر در ادوات قطع و وصل پیش می آید موضوع بحث ما نیست. در صورت وجود گازهای یونیزه نمی توان از فاصله هوایی برای مهار اضافه ولتاژ گذرا استفاده کرد، بلکه باید روشی مناسب قوس را خفه کرد.

برای جلوگیری از آلودگی برحسب مورد می توان از محفظه یا درزبندی که برای آلوده کننده موردنظر غیرقابل نفوذ است، استفاده کرد. ولی اگر در تجهیزات ذرات آب متراکم شود یا مواد آلوده کننده ایجاد شود، این تمهیدات هم کارساز نیست. به هرحال و در هر صورت اصل بر این است که فواصل هوایی منظور شده برای مهار اضافه ولتاژ گذرا، در طول عمر مفید تجهیزات برقی، برقرار و مؤثر باشد.

---

اطلاعات تکمیلی در مورد فاصله هوایی و فاصله خزشی را در مقاله عایق بندی الکتریکی مطالعه کنید.(این جا کلیک کنید)

---

رابطه فاصله خزشی و فاصله هوایی مقره

 یک فاصله خزش نمی تواند از فاصله هوایی هم بسته کوتاه تر باشد. یعنی کوتاه ترین فاصله خزش برابر فاصله هوایی گرفته می شود. مثلاً در مورد مواد عایق معدنی که استعداد ایجاد مسیر هادی در سطح را ندارند می توان فاصله هوایی را برابر فاصله خزش گرفت. جز این محدودیت هیچ رابطه فیزیکی دیگری بین فاصله هوایی و فاصله خزش وجود ندارد.

 در ولتاژ کار کمتر از  ۳۲ ولت ایجاد مسیر هادی در سطح عایق یا فرسایش عایق پیش نمی آید و تعیین حداقل فاصله خزش فقط برای خوردگی الکترولیتی است.

---

بیشتر بخوانید :

• طراحی انواع سیستم های توزیع برق 
• تحلیل اثر بار الکتریکی در شبکه توزیع
• تحلیل و بررسی انواع پست برق 

---

شینه یا باس بار چیست ؟

شبنه یک قطعه مسی یا آلومینیومی به شکل مکعب مستطیل است که به جای کابل وظیفه برق رسانی را در تابلو برق به تجهیزات درون تابلو دارد. ظرفیت جریان شینه های تابلو باید از جریان نامی کلید تغذیه تجهیزات بیشتر باشد.

   تمام ژنراتورها، ترانسفورماتورها، سیم ها و کابل های یک نیروگاه که ولتاژ برابری دارند با یک شمش یا یک رسانا به نام شینه یا باسبار (Busbar) در هر فاز به هم متصل می شوند. در شینه تمام انرژی ژنراتورها، ترانسفورماتورها و یا هر دو به هم می پیوندند و از آنجا به طور مستقیم با همان ولتاژ و یا به کمک ترانسفورماتور افزاینده یا کاهنده با ولتاژ دیگر به مصرف کننده ها و یا شینه های دیگر هدایت می گردند. از این رو می توان گفت که شینه وسیله جمع و پخش انرژی در آن واحد است.

در شکل زیر محل قرار گیری شینه یا باسبار در سیستم انتقال و توزیع برق را در یک حالت ساده با یک باسبار مشاهده می کنید.

   شینه ها به عنوان هادی اصلی در تابلو برای جمع آوری و توزیع انرژی الکتریکی مورد بهره برداری قرار می گیرند. شینه بندی در تابلوها به روش شین ساده بوده و تمام تجهیزات تابلوها به این شینه ها متصل هستند. در تابلوهایی که سلول بندی جداگانه ای دارند. شینه بندی باید طوری باشد که در صورت انجام کار در درون هر یک از سلول ها، در تداوم کار سایر قسمت ها وقفه ای پیش نیاید.

انواع شینه 

شینه فاز

معمولاً ظرفیت الکتریکی شینه فاز نباید از ۱۵۰ درصد شدت جریان نامی کلید اصلی تغذیه تابلو کمتر باشد.

شینه ارت و نول

شینه ارت و نول ، ترمینالی است که برای اتصال هادی های حفاظتی شامل هادی های همبندی برای هم ولتاژ کردن و هادی های اتصال زمین عملیات (در صورت وجود)، پیش بینی و نصب می شود.

سطح مقطع شینه نول و اتصال زمین نباید از نصف سطح مقطع شینه فاز کمتر باشد. توجه شود که اگر جنس شینه فاز یا نول از مس به عنصری مثل آلومینیوم که رسانایی کمتری دارد، تغییر یابد، باید سطح مقطع بزرگتری برای آن انتخاب شود.

شینه نول و فاز باید توسط مقره نسبت به بدنه تابلو عایق شوند ولی شینه زمین باید مستقیماً به بدنه تابلو متصل گردد. توجه شود که جریان نامی کلید تغذیه تجهیزات هر جریانی که داشته باشد نباید شینه های تابلو و هیچ یک از قسمت های برقدار کلیدها، از جمله ترمینال های آنها در دسترس یا قابل لمس باشد. کلیدهای نوع تابلویی که ترمینال های آن ها در دسترس است باید دارای پوشش کلی محافظ باشد.

مقایسه شینه های مسی و آلومینیومی

در انتخاب شینه موارد زیر باید مورد توجه قرار بگیرد:

• استقامت استاتیکی آلومینیوم (به علت بزرگتر بودن سطح مقطع به ازای جریان مساوی) بیشتر از مس است.
• تحمل دینامیکی آلومینیوم (به علت بزرگتر بودن سطح مقطع به ازای جریان مساوی) برابر با مس است.
• ازدﻳﺎد درﺟﻪ ﺣﺮارت در اﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎی ﻋﺒﻮری ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ و ﺗﺒﺎدل ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻬﺘﺮ در آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ.
• آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم در اﺛﺮ ﺟﺮﻗﻪ و ﺳﻮﺧﺘﻦ اﻳﺠﺎد ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ زﻳﺎدی ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ. اﻳﻦ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻫﺎدی ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎ ﺻﺪﻣﻪ ﻧﻤﻲ زﻧﺪ. ﻣﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺨﺎر ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس ﺑﻮده و اﻳﺠﺎد اﻛﺴﻴﺪ ﻣﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺪاﻳﺖ کمی دارد.
•  مس در برابر بخار گوگرد بسیار حساس بوده و ایجاد اکسید مس می کند که قابلیت هدایت کمی دارد. آلومینیوم در برابر اسید کلریدریک، سولفوریک و آمونیاک با ثبات بوده اما در برابر بخار کلر جیوه حساس است. آلومینیوم اکسیداسیون سطحی دارد که لایه عایق نازکی بر روی فلز به وجود می آورد و در اثر فشار فرو رفتگی پیدا کرده و خورندگی آن در اثر الکترولیت شدید است.
• آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﺪرﻳﻚ، سوﻟﻔﻮرﻳﻚ و آﻣﻮﻧﻴﺎک ﺑﺎ ﺛﺒﺎت اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺨﺎر ﻛﻠﺮ ﺟﻴﻮه ﺣﺴﺎس اﺳﺖ. آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺳﻄﺤﻲ دارد ﻛﻪ لایۀ ﻋﺎﻳﻘﻲ ﻧﺎزﻛﻲ ﺑﺮ روی ﻓﻠﺰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد. در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺧﻮرﻧﺪﮔﻲ آن در اﺛﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﺟﺪﻳﺪ و ﻛﺎﺑﻞ ﻛﺸﻲ ﻫﺎی ﻧﻮﻳﻦ ﺑه ﺠﺎی ﺷﻴﻨﻪ و ﻛﺎﺑﻞ ﻛﺸﻲ از ﺑﺎس ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد.

جدول مشخصات هادی های مسی و آلومینیومی

عنوان	مس	آلومینیوم
وزن مخصوص kg/dm3	۹٫۸	۲٫۷
قابلیت هدایت	۵۶	۳۵
دمای ذوب	۱۰۸۵	۶۵۸
ازدیاد طول در ۱۰ متر و دمای ۶۰ درجه سانتی گراد	۱۰ میلی متر	۱۵ میلی متر

 

ظرفیت باردهی شینه های مسی

   ظرفیت جریان پیوسته ای که هادی های مسی و آلومینیومی می توانند از خود عبور دهند با توجه به فرضیات زیر به دست آمده است:

الف) هوای محیط آرام و بدون حرکت است.

 ب) قسمتهای اکسید شده هادی های لخت، دارای ضریب تشعشع ۴٪ برای مس و ۳۵٪ برای آلومینیوم هستند.

پ) هادی های رنگ شده دارای ضریب تشعشع تقریبی ۹% باشند.

   در تابلو های با قدرت بالا، امکان دارد برای تأمین شدت جریان عبوری از مدار بیش از یک شینه برای هر فاز مورد استفاده قرار بگیرد. در این صورت لازم است که شینه های هر فاز با فاصله ای برابر با ارتفاع همان شینه در کنار هم قرار داده شوند.

 

جدول ظرفیت بار ثابت شینه های مسی تخت در حرارت ۳۰ درجه سانتی گراد بر حسب آمپر

نکاتی که برای استفاده از جداول ظرفیت بار ثابت شینه های مسی و آلومینیوم تخت در حرارت ۳۰ درجه سانتی گراد بر حسب آمپر باید مورد توجه قرار گیرد:

• ظرفیت بار مشخص شده، در هر یک از جداول، برای شینه هایی معتبر است که ضلع بزرگ تر مقطع آن (a) در وضعیت عمودی قرار گیرد.
• در هریک از فازها، فاصلۀ بین دو شینه مجاور (b) برابر است با ضخامت شینه مورد نظر.

روابط ظرفیت بار شینه ها در تابلو برق

مقادیر ظرفیت بار (I) در حرارت بیش از ۳۰ درجه سانتی گراد (ϴ) از رابطه زیر قابل محاسبه است:

شدت جریان مجاز (I) برای فرکانس های دیگر (f) به کمک رابطه زیر محاسبه می شود:

در هریک از فازها تنها سطوح خارجی شینه ها باید رنگ آمیزی شود. شرایط زیر برای برق متناوب (ac) معتبر است.

الف. معدل افزایش حرارت در جدول برابر ۳۰ درجه سانتی گراد خواهد بود مشروط به اینکه فاصله بین مجموعه شینه های دو فاز (d) از ده برابر قطر مجموع شینه های یکی از فازها (c) کمتر نباشد. در صورتی که فاصله (d) کمتر از ده برابر فاصله (c) باشد مقادیر ظرفیت بار مندرج در جداول طبق ضرایب زیر کاهش می یابد:

ب. شینه هایی که روبروی فازهای مجاور واقع می شود دارای چند درجه حرارت بیشتر خواهد بود.

نسبت c:d	۸	۶	۴	۲
ضریب کاهش	۰٫۹۷	۰٫۹۴	۰٫۹	۰٫۸

شینه های به کار رفته در تابلو برق

   شینه های مورد استفاده در تابلو اغلب از جنس مس یا آلومینیوم است که قابلیت هدایت الکتریکی و خواص مکانیکی خوبی دارند. برای شینه های مسی از استاندارد VDE0201 و برای شینه های آلومینیومی از استاندارد VDE0202 استفاده شده است.

• ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﻄﺮ ﺳﻮراخ ﻫﺎی اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در روی ﺷﻴﻨﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از  ﻳﻚ ﺳﻮم عرض آن بیشتر باشد مثلاً در شینه ای به عرض ۳۰ میلی متر حداکثر قطر سوراخ ایجاد شده ۱۰ میلی متر خواهد بود.
• خمکاری شینه با توجه به عرض آن باید به صورتی باشد که از حداکثر تنش خمشی مجاز شینه بیشتر نشود.
• اتصال شینه به کلید باید در امتداد کنتاکت های کلید باشد تا از ایجاد نیروی الکترودینامیکی جلوگیری شود. این نیرو می تواند باعث لرزش و یا حتی باز شدن کنتاکت شود.
• از هر گونه برش و سوهان کاری شینه که موجب کاهش ابعاد در محل وصل شدن به کلیدها باید خودداری شود.

---

---

نکات کلیدی در نصب شینه 

حداکثر دمای پیوسته شینه

   برای شینه هایی که اتصالات آن با پیچ بوده و اکسید نشده یا روغن کاری نشده باشند در حدود ۱۲۰ درجه  سانتیگراد و در صورتی که آبکاری نقره شده باشد این دما را می توان تا ۱۶۰ درجه سانتیگراد در نظر گرفت. با افزایش دما استحکام مواد هادی کاهش می یابد و این اثر برای آلومینیوم سریع تر از مس است، در حالت اتصال کوتاه دمای هادی آلومینیوم از ۱۸۰ درجه سانتیگراد و دمای هادی مس از ۲۰۰ درجه سانتیگراد نباید تجاوز نماید.

انتخاب شکل سطح مقطع شینه

   شکل سطح مقطع هادی نه تنها بر روی استقامت پیچشی شینه مؤثر است بلکه روی ظرفیت باردهی شینه نیز اثر گذار است. موقع استفاده از شینه در جریان مستقیم، به دلیل عدم وجود اثر پوستی، عامل مهم در انتخاب شکل سطح مقطع شینه، تنها تحمل حرارتی شینه در آن جریان است. در جریان متناوب، اثر پوستی عامل مهمی در افزایش مقاومت هادی در نظر گرفته می شود. این اثر را می توان با انتخاب سطح مقطع مناسب کاهش داد. در جریان های پایین، شینه تکی یا دوبل تخت ترجیح داده می شود. در این حالت استفاده از شینه دوبل تلفات را کاهش می دهد. در جریان های بالاتر از شینه های گرد (لوله ای) و ناودانی می توان استفاده نمود.

محاسبه سطح مقطع هادی شینه 

   سطح مقطع هادی های درون تابلو بر اساس حداکثر شدت جریان مورد نیاز و با کمک جدول جریان مجاز سیم ها به دست می آید. سطح مقطع محاسبه شده به منظور برقراری ارتباط الکتریکی بین تابلو و سایر تجهیزات مرتبط با آن جهت تعیین گلند، اندازه ترمینال، کابل شو و سر سیم مورد نیاز است. مثلاً در کابل ۱۶X4 میلی متر مربع، گلند برای قطر کابل ۲۳٫۵ میلی متر و ترمینال نمره ۱۶ لازم است. اتصال هادی ها به ترمینال ها و سایر تجهیزات، به وسیله پیچ یا بست و وسایلی مشابه آنها امکان پذیر است.

ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﻴﻨﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﻌﺎد آن ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﺮای اﺗﺼﺎل دو ﺷﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻳﺎ انشعاب گیری از شینۀ اصلی بهتر است که ارتباط مستقیم و بدون رابط باشد. برای انشعاب گیری ابتدا ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ آﻟﻮدﮔﻲ و ﭼﺮﺑﻲ را از ﻣﺤﻞ اﻧﺸﻌﺎب زدوده و ﺑﻪ وسیلۀ ﺳﻤﺒﺎده ﻧﺮم ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻻﻳﻪ ی ﻧﺎزﻛﻲ از روﻏﻦ ﻣﺨﺼﻮص اﻧﺪود ﻧﻤﻮده آﻧﮕﺎه دو ﻗﻄﻌﻪ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﻜﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. دقت شود که اتصال دو شینه به هم به ﻓﺸﺎر آن دو ﺳﻄﺢ ﺑﺮ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد.

ﺷﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﻓﺎزﻫﺎ و ﻧﻮل و ﺧﻨﺜﻲ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه و در ﻣﺤﻞ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺮه اﺗﻜﺎﻳﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. بهتر است شینه ارت بدون استفاده از مقره به بدنه بسته شود و در صورت استفاده از شینه مشترک برای نول و ارت PEN، باید آنرا بر روی مقره نصب کرد. سطح مقطع شینه نول نباید از نصف سطح مقطع شینه فاز کمتر باشد.

پانچ شینه 

   برای اتصال شینه ها به یکدیگر از پانچ شینه استفاده می گردد. این دستگاه قابلیت های زیر را دارا است :

• قابلیت کار بر روی شینه های مسی تا سایز ۱۲x120 میلی متر را دارد.
• سیستم رفت و برگشت جک ها به صورت هیدرولیک است.
• قابلیت ایجاد سوراخ های  ۶m , 8mm , 10m , 12m , 14m , l6m , 18m، بیضی و سفارشی را دارد.
• طراحی پانچ به صورت بدون خیزش جهت کارکرد آسان و مطمئن است.

کاتر شینه

 برای برش شینه ها از این وسیله استفاده می شود. این دستگاه قابلیت های زیر را دارا است:

• قابلیت کار بر روی شینه های مسی تا سایز ۱۲×۱۲۰ میلی متر را دارد .
• سیستم رفت و برگشت جک ها به صورت هیدرولیک است.

خم کاری شینه

   برای زاویه دادن و خم کردن شینه ها از این وسیله استفاده می شود. نمونه های دستگاه خم کن شینه را در شکل های زیر مشاهده می کنید . این دستگاه قابلیت های زیر را دارا است :

• قابلیت کار بر روی شینه های مسی تا سایز ۱۲ × ۱۲۰ میلی متر را دارد.
• سیستم رفت و برگشت جک ها به صورت هیدرولیک است.
• دستگاه خمکن مجهز به زاویه سنج دیجیتال است.
• امکان نصب قالب های خم عرض، خم پله و قالب های سفارشی بر روی دستگاه خمکن وجود دارد.

انتخاب رنگ شینه

   برای افزایش میزان ظرفیت جریان دهی شینه ها، آن را به کمک رنگ های حرارتی رنگ آمیزی می کنند. رنگ کردن شینه برای راحتی در سرویس، تعمیرات و رفع عیب نیز مؤثر است. رنگ های رایج در شینه بندی تابلو عبارتند از:

• رنگ قرمز (فاز اول، L1 یا R)
• رنگ زرد (فاز دوم، L2 یا S)
• رنگ آبی (فاز سوم، L3 یا T)
• شینه نول اغلب مشکی
• شینه ارت، زرد و سبز

برای افزایش ظرفیت جریان دهی شینه ها آنها را با استفاده از رنگ های حرارتی رنگ می کنند. اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓ ﻛﺮدن ﺷﻴﻨﻪ ﺑﺮای ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﺳﺮوﻳﺲ و ﺗﻌﻤﻴﺮات و رﻓﻊ ﻋﻴﺐ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

---

بیشتر بخوانید:

• در تابلو برق از چه تجهیزاتی استفاده می شود؟
• اصول حفاظت و انواع تجهیزات حفاظتی
• درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی IP

در صورتی که سوالی در خصوص مطالب بیان شده دارید می توانید در قسمت نظرات از ما بپرسید یا با ارائه پیشنهادات خود، ما را در بالا بردن کیفیت مقالات یاری کنید.