شرایط واگذاری انشعاب برق

امکان استفاده مجاز از انرژی الکتریکی که از طریق دایر کردن خطوط و وسایل اندازه گیری لازم، طبق مقررات محقق می شود و به دو دسته انشعاب برق فشار ضعیف و انشعاب برق فشار قوی قابل تقسیم است.

انشعاب برق فشار ضعیف عبارت است از انشعاب برق تک فاز با ولتاژ ۲۳۰ ولت و سه فاز با ولتاژ ۴۰۰ ولت با تغییرات ۵%± و انشعاب برق فشار قوی عبارت است از انشعاب برق با ولتاژهای ۱۱ کیلو ولت و بیشتر.

در این مقاله به منظور آشنایی با شرایط واگذاری انواع انشعاب برق و نصب انشعاب ابتدا به بررسی عناوین و اصطلاحات مربوط  به آن می پردازیم. همچنین توضیحاتی در مورد حریم مجاز در تأسیسات توزیع برق خواهیم داد.جهت آشنایی بیشتر مهندسین برق، به شرحی از تعاریف ابتدایی که در شرکت های توزیع برق مرسوم است، پرداخته شده است.

الیکاالکتریک را در اینستاگرام دنبال کنید!

متقاضی انشعاب برق

 شخصی حقیقی یا حقوقی است که برقراری انشعاب یا انشعاب های برق، تغییر در قدرت و یا مشخصات انشعاب یا انشعاب های موجود را از شرکت توزیع برق درخواست می کند.

مشترک انشعاب برق

شخص حقیقی یا حقوقی است که انشعاب یا انشعاب های درخواستی وی توسط شرکت توزیع برق برقرار شده است.

نقطه تحویل انشعاب برق

 نقطه ای است که تأسیسات شرکت به تأسیسات مشترک اتصال داده می شود و در آن نقطه، وسایل اندازه گیری نصب می شود. لازم به ذکر است که شرکت برق در قبال نقاط پس از نقطه تحویل، مسئولیتی ندارد و تمامی مسئولیت آن با ناظر برق ساختمان، پیمانکار برق، مجری و مصرف کننده خواهد بود. علاوه بر این مشترک، مسئول سالم نگه داشتن لوازم اندازه گیری و حفظ پلمپ های آن در نقطۀ تحویل است.

تأمین برق

 به عرضۀ توان و انرژی مورد تعهد شرکت برق در قرارداد منعقد شده، در نقطه تحویل با ولتاژ استاندارد و فرکانس ۵۰ هرتز با تغییرات ۳%± هرتز گفته می شود.

خط سرویس انشعاب برق

خط سرویس انشعاب برق به این شرح است: بخشی از خطوط نیرو رسانی عمومی که مقطع آن متناسب با قدرت انشعاب یا انشعاب های متقاضی است و شبکه فشار ضعیف یا پست عمومی توزیع را به نقطۀ تحویل متصل می کند. لازم به ذکر است که خطوط سرویس کاملاً متعلق به شرکت برق و در اختیار آن است.

ولتاژ اولیه، ولتاژ ثانویه

در هر پست، ولتاژ بالاتر ترانسفورماتور را ولتاژ اولیه و ولتاژ پایین تر را ولتاژ ثانویه می نامند.

انواع انشعاب برق

انشعاب برق مصارف خانگی

 انشعاب برق مصارف خانگی به انشعابی اطلاق می شود که صرفاً به منظور استفاده و راه اندازی وسایل و تجهیزات متعارف خانگی در واحدهای مسکونی دایر است. واحد مسکونی در مناطق شهری، به مکانی برای زندگی گفته می شود که به تشخیص شرکت حداقل دارای یک اتاق، آشپزخانه و یک سرویس بوده و مسیر سیم کشی آن مجزا است. تشخیص واحد مسکونی در روستاها به عهده شرکت توزیع برق است.

انشعاب برق مصارف اشتراکی 

انشعاب برق مصارف اشتراکی به انشعابی که برای راه اندازی تأسیسات الکتریکی مشترک به کار می رود، اطلاق می شود، مانند آسانسور، تهویۀ مطبوع، روشنایی عمومی و غیره. در بلوک ها، مجموعه ساختمان های مسکونی، شهرک های مسکونی، صنعتی و عمومی این انشعاب به طور مجزا از سایر انشعاب ها دایر می شود.

علاوه بر این به مجموعه ساختمانی و یا بلوک هایی که تنها دارای یک نوع کاربری است، تنها یک انشعاب به منظور انشعاب برق اشتراکی، توسط شرکت توزیع نیروی برق واگذار می شود و به مجموعه ها یا بلوک هایی که دارای کاربری های متفاوت اند، مانند مسکونی، تجاری، عمومی و غیره با شرط مجزا بودن تأسیسات اشتراکی هر کاربری، بیش از یک انشعاب اشتراکی توسط شرکت توزیع برق واگذار می شود.

انشعاب برق مصارف عمومی

انشعاب برق مصارف عمومی به انشعابی که برای خدمات عمومی به کار می رود، اطلاق می شود. مانند مساجد، مکان های نظامی، مدارس، دستگاه های اجرایی و غیره.

انشعاب برق مصارف کشاورزی 

انشعاب برق مصارف کشاورزی به انشعابی گفته می شود که از نیروی برق برای پمپاژ آب های سطحی، زیرزمینی و یا پمپاژ مجدد آب برای تولید محصولات کشاورزی استفاده شده باشد. لازم به ذکر است که جهت واگذاری انشعاب برق مصارف کشاورزی، نیاز به پروانه بهره برداری از سازمان آب منطقه ای است که باید توسط متقاضی، اخذ و به شرکت توزیع برق ارائه شود.

انشعاب برق مصارف صنعتی (صنعت و معدن)

به انشعابی گفته می شود که از نیروی برق برای راه اندازی و بهره برداری از صنایع (مشخص شده در تعرفه تولید)، صنایع کوچک و تولیدی استفاده شود. جهت واگذاری انشعاب برق، مصارف صنعت و معدن، نیاز به اخذ پروانه بهره برداری از سازمان های ذی ربط است که پس از اخذ آن توسط متقاضی، باید به شرکت توزیع برق ارائه شود.

انشعاب برق مصارف تجاری و سایر مصارف

انشعاب برق مصاف تجاری به انشعابی اطلاق می شود که برای محل کسب دایر می شود. انشعاب هایی که با هیچ یک از انشعاب های فوق الذکر مطابقت ندارند، مشمول تعرفه سایر مصارف است.

انشعاب برق مصارف آزاد

انشعاب برق مصارف آزاد مختص مشترکینی است که تمایل به پرداخت هزینه های عمومی برقراری انشعاب توسط شرکت توزیع برق را ندارند و بهای برق مصرفی این مشترکین با توجه به تعرفه های خاص انشعاب آزاد شرکت توزیع برق محاسبه می شود، مانند برق های غیر دائم، تابلوهای تبلیغاتی، چراغانی ها و غیره.

انشعاب برق برای فروش مجدد

 انشعاب برق برای فروش مجدد به انشعابی گفته می شود که مشترک، نیروی برق را به صورت یک جا از شرکت های (تولید، انتقال، توزیع) خریداری کرده و از طریق شبکه تحت مدیریت خود مجدداً به مشترکین نهایی می فروشد.

شرایط واگذاری انشعاب برق

   انشعاب در صورتی به متقاضی داده می شود که یکی از دو شرط زیر برقرار باشد:

۱- واحد مسکونی آماده سکونت و استفاده باشد (حداقل دارای یک اتاق، سرویس و آشپزخانه باشد).

۲- واحد تجاری، عمومی و تولیدی آماده بهره برداری و کاملاً محفوظ باشد.

   شدت جریان استاندارد در شهر، جهت انشعاب تک فاز ۲۵ آمپر و ۳۲ آمپر است و برای انشعاب سه فاز ۱۵ آمپر، ۲۵ آمپر و ۳۲ آمپر است. درحالی که ظرفیت استاندارد در روستاها برای انشعاب تک فاز و سه فاز ۱۵ آمپر، ۲۵ آمپر و ۳۲ آمپر تعیین شده است.

   در هنگام واگذاری انشعاب به متقاضی، شرکت موارد زیر را در نظر می گیرد:

۱- شرط عمومی واگذاری (فروش) انشعاب برق برای قدرت درخواستی (دیماند) کمتر از ۳۰ کیلو وات، برحسب جریان است.

۲- برقراری انشعاب به صورت هوایی مجموعاً تا ۲۰ کیلو وات مجاز است.

۳- متقاضیان برق با دیماند کمتر از ۳۰ کیلو وات (۵۰ آمپر)، از احداث خطوط نیرو رسانی و تأسیسات برق در داخل محدوده خدمات شهری معاف خواهند شد.

۴- متقاضیان برق با مجموع دیماند از ۳۰ کیلو وات تا ۱۵۰ کیلو وات، از واگذاری زمین پست معاف خواهند شد.

۵- متقاضیان برق با مجموع دیماند از ۱۵۰ کیلو وات تا ۲۵۰ کیلو وات به تشخیص شرکت و از قدرت ۲۵۰ کیلو وات به بالا، باید زمین پست واگذار نمایند. بدیهی است هزینه واگذاری زمین پست پس از انتقال سند قطعی به نام شرکت توزیع برق و با قیمت کارشناسی به متقاضی پرداخت خواهد شد.

۶- متقاضیان برق خانگی روستایی، در فاصله کمتر از ۲۰۰ متر از شبکه فشار ضعیف، از احداث خطوط نیرو رسانی معاف هستند. سایر متقاضیان در روستا، در صورت نیاز به شبکه و تأسیسات، باید با هزینه خود آن را ایجاد کنند.

۷- در خارج از محدوده خدمات شهری، اگر تأمین برق به تشخیص شرکت از شبکه (خط) موجود مقدور نباشد، باید تأسیسات مورد نیاز توسط متقاضی احداث شود.

۸- شرایط واگذاری انشعاب به متقاضیان واقع در مجموعه ها و بلوک های ساختمانی عیناً مشابه سایر متقاضیان فشار ضعیف که به صورت منفرد، تقاضای برق می کنند، خواهد بود. الزاماً متقاضیان باید، مشترکاً درخواست برق کنند. لازم به ذکر است که بازدید، طراحی، پیشنهاد و ایجاد تأسیسات برق مورد نیاز برای مجموعه ها (در سطح، ارتفاع) مشترکاً انجام می شود و پس از انعقاد قرارداد لازم و تعیین تعهدات و ایجاد تأسیسات مورد نیاز، انشعاب هریک از واحدهای مجموعه می تواند به صورت مجزا واگذار و برقدار شود.

۹- واگذاری بیش از یک انشعاب برای یک محل با یک کاربری، غیر مجاز است.

محل نصب انشعاب برق

   به منظور بازدید از محل متقاضی برق، نماینده شرکت برق، که مأمور بازدید محل نام دارد در زمان انجام بازدید موارد زیر را مدنظر قرار می دهد تا واگذاری انشعاب برق با موفقیت انجام شود:

۱- محل مورد نظر آماده بهره برداری و استفاده باشد.

۲- نوع فعالیت (کاربری) در زمان بازدید با آنچه در فرم درخواست برق توسط متقاضی تکمیل شده، مطابقت داشته باشد.

۳- مسائل حریم برق رعایت شده باشد.

۴- نوع و سایز شبکه را تشخیص می دهد و در فرم بازدید ثبت می کند.

۵- فاصله محل متقاضی تا پست ترانسفورماتور را اندازه گیری و قدرت ترانسفورماتور را در فرم بازدید، ثبت می نماید.

۶- به متقاضی، شماره شناسایی اختصاص می دهد و آن را در فرم بازدید ثبت می کند. شماره شناسایی یک کد ۱۶ رقمی است که موقعیت و آدرس انشعاب را از نظر جغرافیایی مشخص می کند و روی درب ورودی محل، به نحوی که نمای ساختمان، مخدوش نشود، نوشته می شود.

۷- با توجه به نوع فعالیت، قدرت درخواستی را بررسی و میزان آمپر و تعداد فاز تأیید یا رد می شود.

۸- کروکی محل و تأسیسات موجود به صورت دقیق و طبق استاندارد مورد توجه شرکت، تهیه و ترسیم می شود.

۹- طرح پیشنهادی در صورت نیاز به شبکه تأسیسات جدید، تهیه و ارائه می شود.

۱۰- محل دقیق نصب کنتور را علامت گذاری می کند. علمک انشعاب با طول ۲ متر، روی دیوار ساختمان های شمالی (درب حیاط) و رول قلاب، روی دیوار ساختمان های جنوبی (درب ساخت) نصب می گردد. مسیر عبور کابل از زیر علمک یا رول قلاب تا محل نصب کنتور به صورت دقیق تعیین می شود.

۱۱- نام شرکت پیمانکار طرف قرارداد با شرکت توزیع برق، همراه با امضاء را روی فرم بازدید ثبت می نماید.

۱۲- شرایط محل نصب کنتور دائم را مورد بررسی قرار می دهد که عبارتند از :

الف- صاف، مسطح و در دو طرف درب ورودی و دارای روشنایی مناسب باشد و مانعی جهت قرائت آن وجود نداشته باشد.

ب- درب محل هنگام باز و بسته شدن با کنتور برخوردی نداشته باشد.

ج- از مکان های با احتمال خوردگی ناشی از رطوبت و دود دور باشد.

۱۳- محل نصب وسایل اندازه گیری و سایر تجهیزات مربوطه بررسی می شود. به طوری که با نظر شرکت در مکانی با فضای کار مناسب نصب شود. لذا نصب کنتور یا تابلو کنتوری دائم در مکان هایی مثل زیر راه پله، در ارتفاع پایین و اتاق های کوچک ممنوع است.

۱۴- حفاظ تابلوی کنتور دائم و موقت بررسی می شود. در صورت نصب کنتور دائم و موقت در مکان های روباز، جهت جلوگیری از تابش نور مستقیم خورشید باید کنتور با درب و حفاظ پوشیده شود.

۱۵- سطح استاندارد برای نصب کنتور بررسی می شود. برای نصب یک کنتور، فضایی با ابعاد ۴۵*۳۵ سانتی متر مربع و برای دو کنتور فضایی با ابعاد، ۵۵*۴۵ سانتی متر مربع نیاز است. برای نصب بیش از دو کنتور حتماً به تابلو کنتوری مورد تأیید شرکت توزیع برق احتیاج می شود. در صورت فلزی بودن تابلو کنتوری برق، بدنه آن باید به سیستم اتصال زمین متصل  و درب به بدنه تابلو همبند شود.

۱۶- ارتفاع نصب کنتور موقت از کف تمام شده (فاصله نمایشگر کنتور از کف) بررسی می شود.

۱۷- حداقل فضای رو به روی کنتور دائم و موقت بررسی می شود. برای قرائت آسان و بدون خطا، ۹۰ سانتی متر فاصله مناسبی است.

۱۸- کل طول کابل سرویس مشترک از شبکه بررسی می شود. در زیر کنتور یا تابلو کنتوری پس از اتصال نباید از ۲۵ متر تجاوز نماید و حداقل مقطع آن نباید از ۶ میلی مترمربع کمتر باشد.

ویدئوی آموزشی عملکرد محافظ جان

برای بررسی مشخصات فنی، قیمت و خرید انواع کلید محافظ جان اشنایدر کلیک کنید

تغذیه مشترک انشعاب برق

   واگذاری انشعاب برق و تغذیه مشترک انشعاب برق به دو صورت سرویس هوایی و جعبه انشعاب انجام می شود.

تغذیه مشترک با کابل سرویس هوایی

   در تغدیه مشترک با کابل سرویس هوایی حداقل ارتفاع کابل سرویس از سطح زمین، با در نظر گرفتن فلش ماکزیمم آن، مطابق با جدول تعیین می شود. عبور کابل سرویس از فضای بیرون درب ورودی، به فضای داخل ساختمان های جنوبی(درب ساخت)، از طریق نصب لوله پلیکا، در کنار درب ورودی انجام می شود.

   طول کابل مطابق با استاندارد شرکت توزیع برق و اصول حفاری کانال کابل شبکه فشار ضعیف، از پای تیر برق تا زیر تابلو کنتوری در نظر گرفته می شود. 

شرایط نصب تغذیه مشترک با کابل سرویس هوایی

ارتفاع مجاز از سطح زمین	محل عبور کابل سرویس	ردیف
۳٫۷۵	پیاده رو	۱
۵٫۵	خیابان اصلی، جاده، کوچه	۲
۶٫۲	بزرگراه	۳
۷٫۲	راه آهن	۴

تغذیه مشترک از جعبه انشعاب

   در تغذیه مشترک از جعبه انشعاب، جعبه انشعاب روی دیوار ساختمان و یا روی سکو تابلو نصب می شود به طوری که کابل ورودی از شبکه به آن متصل شده و کابل سرویس مشترک که همان خروجی جعبه انشعاب است، می تواند توسط بست از روی دیوار یا از طریق حفار کانال به صورت زمینی به کنتور یا تابلو کنتوری متصل گردد.

حریم مجاز در تأسیسات توزیع برق

   یکی از موارد حائز اهمیتی که در اولین مرحله نظارت و یا حتی قبل از احداث ساختمان باید مد نظر قرار گیرد، حفظ حریم تأسیسات توزیع برق است. رفع حریم در تأسیسات برق به دو دسته خطوط هوایی و زمینی در دستورالعمل جدید تقسیم می شود.

حریم خطوط هوایی و زمینی انتقال و توزیع نیروی برق (دستورالعمل جدید)

• اصلاحات دستورالعمل

   خط برق: مجموعه ای از تجهیزات و متعلقات نظیر پایه، دکل، هادی، مقره و کابل که به منظور انتقال و توزیع نیروی برق مورد استفاده قرار می گیرد.

   محور خط: خط فرضی رابط بین مرکز پایه ها در طول خطوط هوایی و در کابل های زمینی و زیر سطح آب در طول خط است.

   مسیر خط: نواری در طول خطوط برق، که در خطوط هوایی حاصل از تصویر هادی های جانبی خط بر زمین و در کابل های زمینی و زیر سطح آب، منطبق با عرض جدید و تازه احداث شده مربوطه است.

   حریم: حریم خطوط نیروی برق به دو نوع زمینی و هوایی تقسیم می شود.

۱- حریم زمینی: دو نوار در طرفین مسیر خط و متصل به آن از سطح زمین که عرض هر یک از این دو نوار در این دستورالعمل تعیین شده ا ست.

۲- حریم هوایی: نقاطی در هوا در امتداد هادی و به شکل مستطیل، ناشی از حریم های افقی و عمودی به شرح زیر که هادی جریان برق در مرکز آن قرار می گیرد.

الف- حریم عمودی: فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای قائم که در این دستورالعمل تعیین شده است.

ب- حریم افقی: فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای افق که در این دستورالعمل تعیین شده است.

   حریم خطوط هوایی برق با توجه به ردیف ولتاژهای مختلف در جدول تعیین می شود.

 

حداکثر فاصله (متر)	نوع حریم	ردیف ولتاژ	ردیف
۱٫۳	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار ضعیف (ردیف ولتاژ کمتر از ۱ هزار ولت)	۱
۲٫۱۰	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار متوسط (ردیف ولتاژ یک هزار تا بیست هزار ولت)	۲
۳٫۵	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار متوسط (ردیف ولتاژ سی و سه هزا ولت)	۳
۸	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ شصت و سه هزار)	۴
۹	زمینی	حریم خطوط هوایی فشارقوی (ردیف ولتاژ یکصد و سی و دو هزار ولت)	۵
۱۱٫۹	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ دویست و سی هزار ولت)	۶
۱۴	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ چهارصد هزار ولت)	۷
۲۵	زمینی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ هفتصد و شصت و پنج هزار ولت)	۸

 

(حریم افقی (متر	(حریم عمودی (متر	نوع حریم	ردیف ولتاژ	ردیف
۳	۶	هوایی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ شصت و سه هزار ولت)	۱
۴٫۵	۷	هوایی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ یکصد و سی و دو هزار ولت)	۲
۶٫۵	۸	هوایی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ دویست و سی هزار ولت)	۳
۹	۱۰	هوایی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ چهارصد هزار ولت)	۴
۲۰	۱۵	هوایی	حریم خطوط هوایی فشار قوی (ردیف ولتاژ هفتصد و شصت و پنج هزار ولت)	۵

 

بر اساس قوانین سازمان برق ایران حریم خطوط انتقال برق در ایران عبارتند از:

الف: حریم درجه یک: دو نوار موازی خط انتقال در طرفین آن و متصل به تصویر فاز کناری روی زمین است که عرض هر یک از این دو نوار در سطح افقی در جدول شماره (۱) آمده است.

ب: حریم درجه دو: دو نواری است در طرفین حریم درجه یک و متصل به آن. فواصل افقی حد خارجی حریم درجه دو از محور خط (محور خط: حد فاصله بین مرکز دو پایه مجاور) در هر طرف در جدول شماره زیر مشخص شده است.

حریم خطوط انتقال انرژی برق

حریم درجه دو  (m)	حریم درجه یک (m)	حریم (Kv)
۵	۳	۱ تا ۲۰
۱۵	۵	۳۳
۲۰	۱۳	۶۳
۳۰	۱۵	۱۳۲
۴۰	۱۷	۲۳۰
۵۰	۲۰	۴۰۰ و ۵۰۰
۶۰	۲۵	۷۵۰

در زیر خط حریم درجه یک اقدام به هر گونه عملیات ساختمانی، ایجاد تأسیسات مسکونی، تأسیسات دامداری، باغکاری و درختکاری و انبارداری تا هر ارتفاع ممنوع بوده و فقط ایجاد زراعت فصلی و سطحی،حفر چاه و قنات، راهسازی و ایجاد شبکه آبیاری با رعایت اصول حفاظتی و مشروط بر اینکه باعث ایجاد خسارت بر تاسیسات خطوط انتقال نیرو نشود مجاز است. همچنین در حریم درجه دو ایجاد تاسیسات ساختمانی اعم از مسکونی و تجاری و همچنین ساخت مخازن سوخت با هر ارتفاعی ممنوع است.

ذکر این نکته در اینجا ضروری است که براساس مقررات وزارت نیرو تقلیل ۳۰ درصد حریم درجه یک خطوط توزیع در داخل محدوده شهرها شامل خطوط توزیع با ولتاژ ۶۳ کیلووات نیز است.

در صورتی که سوالی در خصوص مطالب بیان شده دارید می توانید در قسمت نظرات از ما بپرسید یا با ارائه پیشنهادات خود، ما را در بالا بردن کیفیت مقالات یاری کنید.