لامپ بخار سدیم

انواع لامپ بخار سدیم

لامپ سدیم و جیوه از سری لامپ های تخلیه گازی است. لامپ سدیم با فشار کم شامل یک لولۀ داخلی با دو الکترود اصلی است که در آن قوس الکتریکی ایجاد می شود. از آنجا که درجه حرارت این لوله C 270⁰ است برای جلوگیری از تلفات حرارتی از یک حباب خارجی استفاده می شود و سطح داخلی آن نیز با یک مادۀ منعکس کننده اشعۀ حرارتی مادون قرمز، مثلاً اکسیدانیدیوم، پوشانده می شود. به منظور از دست ندادن انرژی حرارتی، این لامپ ها دو جداره اند.

به دلیل آنکه فشار بخار داخل لامپ، کم است ابعاد حباب و در نتیجه لامپ، بزرگ است. همچنین برای اینکه لولۀ داخلی (که برای طول قوس الکتریکی بلند ساخته می شود) جای زیادی نگیرد آن را U شکل می سازند. با این عمل، علاوه بر کوچک کردن حجم کلی لامپ، از تلفات انرژی حرارتی نیز تا حدی جلوگیری می شود، زیرا دو شاخۀ لولۀ U، انرژی را بین یکدیگر تبادل می کنند. در شکل زیر اجزای مختلف لامپ سدیم کم فشار نشان داده شده است.

لامپ سدیم کم فشار 

در لامپ بخار سدیم، گازی که در آن تخلیه الکتریکی صورت می گیرد، بخار سدیم است. در نتیجه نور این لامپ ها در محدوده نور زرد قرار دارد. لامپ های بخار سدیم را به دو دسته کم فشار و پر فشار تقسیم می شوند. لامپ های بخار سدیم کم فشار یا SOX بیشترین بهره نوری را در بین لامپ هایی که تا کنون تولید شده اند دارد که تا ۱۷۳ لومن بر وات می رسد و در چراغ های خیابانی مورد استفاده قرار می گیرند.

در این لامپ ها فشار گاز داخل تیوپ بالاتر از یک اتمسفر است با این حال چون فشار گاز کمتر از لامپ های بخار سدیم پرفشار است این لامپ ها را با نام لامپ های کم فشار شناخته می شوند. به دلیل پایین بودن فشار بخاز سدیم، ابعاد تیوپ و لامپ نسبتاً بزرگ است.

نمونه ای از لامپ های بخار سدیم کم فشار
نمونه ای از لامپ های بخار سدیم کم فشار

این لامپ ها نور تکرنگ زرد با طول موج ۵۹۰ نانومتر منتشر می کنند . نوری با این طول موج در محیط های گرد و غبار و مه آلود، بیش از هر نور دیگری منتشر می شود در نتیجه برای استفاده در چنین محیط هایی مناسب است.

لامپ بخار سدیم کم فشار در توان های مختلف، از ۱۸ تا ۱۸۰ وات تولید می شود و با توجه به رنگ نور نامناسب و درصد بازتاب رنگ نامطلوب این لامپ ها، توصیه می شود تنها از آن در محیط هایی نظیر اسکله ها و بنادر مورد استفاده قرار داد.

ساختار لامپ بخار سدیم کم فشار
اجزای مختلف لامپ سدیم کم فشار

مزایای لامپ سدیم کم فشار

  1. نوری که لامپ سدیم کم فشار تولید می کند نور زرد بوده که چشم انسان، حداکثر حساسیت را در برابر آن دارد.
  2. حشرات بیشتر به نور آبی تمایل داشته و کمتر به نور زرد نزدیک می شوند. به همین دلیل در تابستان، حشرات در اطراف این لامپ جمع نمی شوند.
  3. درخشندگی لامپ حدود ۱۰ است که چشم را آزار نمی دهد.
  4. در صورت خاموش کردن چراغ، می توان آن را در کمتر از یک دقیقه روشن کرد.
  5. ضریب بهرۀ نوری آن بسیار بالا بوده و خیرگی زیادی دارد. توان نوری لامپ سدیم کم فشار در سرتاسر عمر لامپ تقریباً ثابت می ماند.
  6. این لامپ ها کمترین کیفیت نور را دارند. به این دلیل در مکان هایی که رنگ نور مطرح نبوده و قدرت تمیز و تشخیص مورد نظر باشد مورد استفاده قرار می گیرند. البته در بسیاری از شهرها استفاده از این نوع لامپ ها در روشنایی سطح جاده ممنوع شده است.

به دلیل تک رنگ بودن این منبع نوری، رنگ نور زیر این چراغ ها، سیاه، سفید یا سایه های خاکستری رنگ به نظر می رسد. این لامپ ها در رنج توان های ۱۸ تا ۱۸۰ وات در دسترس هستند.

لامپ سدیم کم فشار
لامپ سدیم کم فشار

بیشتر بخوانید:

لامپ LED

معرفی انواع لامپ متال هالید

مزایای استفاده از لامپ کم مصرف


لامپ بخار سدیم پرفشار

 در بین لامپ های تخلیه گازی، که برای تامین روشنایی عمومی به کار می روند لامپ بخار سدیم پرفشار یا Tubular، از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه هستند. صرف نظر از رنگ نور نامناسب، این لامپ ها به دلیل داشتن بهره نور بالا و نیز طول عمر زیاد، برای تأمین روشنایی معابر شهری مناسب هستند.

به همین دلیل، در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا از این نوع لامپ ها استفاده زیادی می شود. در استفاده از این لامپ های باید به این نکته توجه کرد که شاخص نمود رنگ این لامپ ها بسیار پایین است، به همین دلیل استفاده از این لامپ ها برای محل هایی که در آنها افراد به صورت بلند مدت تردد دارند، نظیر پیاده روها، مراکز خرید شهری، پارک ها و … مناسب نیست.

با توجه به اینکه لامپ های بخار سدیم، از نظر نمود رنگ جزو بدترین گروه لامپ ها هستند، استفاده از این نوع لامپ ها در محیط های داخلی (نظیر سالن های تولید و نیز برای اهداف نورپردازی ابنیه تاریخی، توصیه نمی شود.

در مقابل برای تامین روشنایی معابر شهری و بین شهری، نظیر اتوبان ها، خیابان ها و جاده ها، تونل ها، پله ها و … استفاده از لامپ های بخار سدیم بهترین گزینه است. این لامپ ها  در ۳ شکل بیضوی ، تیوبلار (tubular) و تیغه ای (TS tubilar) ساخته می شوند و در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.

این لامپ ها به طور وسیع در صنعت و روشنایی خارجی کاربرد دارند و به دلیل بازدۀ بالا نسبت به لامپ های متال هالید، انتخاب بهتری هستند اما تنوع رنگ کمتری دارند. تفاوت این لامپ با لامپ های متال هالید و بخار جیوه، در نداشتن الکترود راه اندازی است. بخار سدیم به صورت پرفشار در لوله ای سرامیکی استفاده می شود.

ولتاژ دو سر دو الکترود باعث می شود تا گاز سدیم یونیزه شده و لامپ روشن شود. لولۀ قوس این لامپ از مواد سرامیکی ساخته می شود تا بتواند در دماهای ۲۳۷۲ درجه فارنهایت پایدار بماند. شکل زیر اجزای مختلف لامپ سدیم پرفشار را نشان می دهد.

لامپ سدیم پر فشار
اجزای مختلف لامپ سدیم پرفشار

تجهیزات لازم برای راه اندازی لامپ های تخلیه در گاز

تجهیزات لازم برای راه  اندازی لامپ های تخلیه در گاز عبارتند از:

الف) بالاست:

لامپ های تخلیه در گاز برای روشن شدن به ولتاژ بالا نیاز دارند. همچنین جریان الکتریکی در این لامپ ها پس از یونیزاسیون گاز خنثی، افزایش می یابد که باید این جریان، کنترل شود. بنابراین، نیاز به یک بالاست (چوک) است که به طور سری در مدار قرار می گیرد. 

 
نمونه-بالاست-لامپ-بخار-سدیم
نمونه بالاست لامپ بخار سدیم

ب) ایگنیتور

 این وسیله از تعدادی قطعات الکترونیکی ساخته شده است که وظیفۀ آن، تولید ولتاژ زیاد برای راه اندازی لامپ های تخلیه که فاقد الکترود راه اندازی اند، است. ایگناتور با لامپ به صورت موازی بسته می شود.

یک-نمونه-ایگنایتور-به-عنوان-راه انداز-لامپ
یک نمونه ایگنایتور به عنوان راه انداز لامپ

ج) خازن

 این لامپ ها به دلیل داشتن بالاست مغناطیسی به عنوان یک عنصر سلفی، ضریب قدرت پایینی (cosɸ = ۰٫۴) دارند. لذا برای جبران سازی از خازن استفاده می شود که به صورت موازی در مدار قرار می گیرد.

اتصالات-ایگنیتور-بالاست-و-خازن-در-مدار
 اتصالات ایگنیتور بالاست و خازن در مدار

مدار لامپ سدیم 

مدار زیر مدار راه اندازی لامپ بخار سدیم را نشان می دهد.

مدار راه اندازی لامپ بخار سدیم
مدار راه اندازی لامپ بخار سدیم

 بیشتر بخوانید:

لامپ بخار جیوه

لامپ های هالوژن تنگستن

انواع لامپ فلورسنت

 

در صورتی که سوالی در خصوص مطالب بیان شده دارید می توانید در قسمت نظرات از ما بپرسید یا با ارائه پیشنهادات خود، ما را در بالا بردن کیفیت مقالات یاری کنید. 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱۱ رای

سوالات متداول

مزایای استفاده از لامپ بخار سدیم کم فشار چیست؟

نوری که لامپ سدیم کم فشار تولید می کند نور زرد بوده که چشم انسان، حداکثر حساسیت را در برابر آن دارد. حشرات بیشتر به نور آبی تمایل داشته و کمتر به نور زرد نزدیک می شوند. به همین دلیل در تابستان، حشرات در اطراف این لامپ جمع نمی شوند. درخشندگی لامپ حدود ۱۰ است که چشم را آزار نمی دهد. در صورت خاموش کردن چراغ، می توان آن را در کمتر از یک دقیقه روشن کرد. ضریب بهرۀ نوری آن بسیار بالا بوده و خیرگی زیادی دارد. توان نوری لامپ سدیم کم فشار در سرتاسر عمر لامپ تقریباً ثابت می ماند. این لامپ ها کمترین کیفیت نور را دارند. به این دلیل در مکان هایی که رنگ نور مطرح نبوده و قدرت تمیز و تشخیص مورد نظر باشد مورد استفاده قرار می گیرند. البته در بسیاری از شهرها استفاده از این نوع لامپ ها در روشنایی سطح جاده ممنوع شده است. به دلیل تک رنگ بودن این منبع نوری، رنگ نور زیر این چراغ ها، سیاه، سفید یا سایه های خاکستری رنگ به نظر می رسد. این لامپ ها در رنج توان های ۱۸ تا ۱۸۰ وات در دسترس هستند.

برای راه اندازی لامپ بخار سدیم به چه تجهیزاتی احتیاج است؟

الف) بالاست: لامپ های تخلیه در گاز برای روشن شدن به ولتاژ بالا نیاز دارند. همچنین جریان الکتریکی در این لامپ ها پس از یونیزاسیون گاز خنثی، افزایش می یابد که باید این جریان، کنترل شود. بنابراین، نیاز به یک بالاست (چوک) است که به طور سری در مدار قرار می گیرد. ب) ایگنیتور:  این وسیله از تعدادی قطعات الکترونیکی ساخته شده است که وظیفۀ آن، تولید ولتاژ زیاد برای راه اندازی لامپ های تخلیه که فاقد الکترود راه اندازی اند، است. ایگناتور با لامپ به صورت موازی بسته می شود. ج) خازن: این لامپ ها به دلیل داشتن بالاست مغناطیسی به عنوان یک عنصر سلفی، ضریب قدرت پایینی (cosɸ = ۰٫۴) دارند. لذا برای جبران سازی از خازن استفاده می شود که به صورت موازی در مدار قرار می گیرد.

‫۱۷ دیدگاه ها

  1. سلام خسته نباشید
    تفاوت نور زرد(بخار سدیم )
    با نور سفید (بخار جیوه ) چیه ؟؟
    که داخل بعضی از خیابان ها از اون رنگ استفاده شده بعضی جاها از اون رنگ ؟؟؟

    1. سلام، وقت بخیر. تفاوت این دو در رنگ، شدت و میزان روشنایی است. بخار جیوه طیف نور مرئی تولید می کند و معمولا در معابر شهری و جاهای کم تردد استفاده میشود. اما نور زرد وسط طیف مرئی قرار داد و مناسب دید انسان است و معمولا در جاده های بین شهری و مناطقی استفاده میشود که پر تردد و یا مه آلود باشد

  2. درود,واسه بررسی اشیائ تاریخی و باستانی از بابت مشخص کردن اصل یا بدل بودنشون آیا لامپ سدیم میتونه مفید باشه؟
    اگه پاسخ مثبته چه توانی از لامپ رو تهیه کنم؟

  3. سلام، ضمن تشکر از مقاله ارائه شده، میخواستم ببینم اگر ایگناتور در مدار لامپ خراب بشه، من چطور بفهمم که عیب از ایگناتور؟ یک راهکار که دقیقا هم مطمئن نیستم، این هست که در حالتی که لامپ سوخته و بقیه اجزا سالم هست ولتاژ دو سر بالاست 50 تا 70 ولت هست، اما زمانی که ایگناتور هم خراب میشه ولتاژ دو سر بالاست تقریبا صفر خواهد بود. آیا این تحلیل درست است؟ ممنون میشم پاسخ بدید؟ در ضمن اگر امکانش هست مدار داخلی ایگناتور رو برام بفرستید.

    1. سلام. خوشحالیم که این مقاله برای شما مفید بود.
      تحلیل شما تقریبا درسته ولی بیشتر اوقات اینطور نیست. برای تست باید دستگاه تست استارتر استفاده کنید یا یک استارتر سالم داشته باشید . در این سیستم احتمالا ۷۰ درصد استارتر ۲۵ درصد ترانس ۵ درصد لامپ مشکل داره.

  4. سلام مقاله‌نویس عالی بود فقط یه سوال چرا در خیابان ها برای تیر برق از لامپ سدیمی استفاده می شود؟؟

    1. سلام . خوشحالم که این مقاله براتون مفید بوده.
      لامپ های سدیمی بهره نوری زیادی دارن. علاوه بر این به خاطر شکست نور این لامپ ها کاربرد زیادی در چراغ های خیابانی پیدا می کنن. لامپ های خیابانی باید بتونن نور رو در شرایط مختلف جوی و از ارتفاع زیاد به میزان مناسبی به سطح جاده برسونن. طیف نور زرد و قرمز می تونه مسافت بیشتری نسبت به مابقی طیف نور های دیگه در غبار و مه طی کنه و چون نور قرمز چشم رو اذیت میکنه از نور زرد یعنی لامپ سدیمی استفاده میشه.

      1. درود بر شما بابت معرفی لامپ بخارسدیم یه صورت کاملاً مفهوم
        بنده تعداد ۱۰ تا از این لامپ‌ها رو دارم که ۲ تا از اینا حدوداً ۵ سال هست که فعال است و مابقی به عنوان یدک داخل انبار هستند. جالب این است که در طول ۵ سال گذشته که هرشب داخل محوطه باغ روشن هستند، تا حالا هیچ خرابی نداشته.
        قبل از این از لامپ های بخار جیوه استفاده میکردم با مارک خوب (اسرام) ولی نهایتاً ۲ سال طول عمر داشتند با اینکه نور زردی دارند، ولی بسیار پرنور و قدرتمند هستند و به دوستان دیگر که قصد استفاده از این لامپ‌ها را دارند پیشنهاد میکنم.
        ممنون بابت اطلاعات شما

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این مقاله را خوانده اید ؟
بستن
دکمه بازگشت به بالا