طراحی روشنایی سالن ورزشی

روشنایی نواحی مختلف زمین های ورزشی، طراحی روشنایی اضطراری زمین ورزشی

برای طراحی روشنایی مکان هایی نظیر مجموعه های ورزشی، بیمارستان ها، منازل مسکونی، ساختمان های اداری و آموزشی، فروشگاه ها، مراکز شهری باید پارامترهای متعددی را در نظر گرفت. در مجموعه های ورزشی کارایی و آرامش بصری اهمیت زیادی دارد. در واقع، اصول طراحی روشنایی بر اساس بینایی انسان است و روشنایی محیط باید با توجه به ساختار و ویژگی های چشم تنظیم شود. از آنجا که در سالن های ورزشی فیلم برداری تلویزیونی نیز ممکن است صورت بگیرد، شدت روشنایی در صفحات عمودی نیز اهمیت پیدا می کند. در این مقاله به بررسی طراحی روشنایی مجموعه های ورزشی می پردازیم. 

معمولاً به دلایل اقتصادی بسیار از سالن های ورزشی مثل سالن های والیبال، بسکتبال، فوتبال داخل سالن، کشتی و ورزش های رزمی را به صورت چند منظوره می سازند. به عنوان مثال از یک سالن ممکن است برای مسابقات والیبال، بسکتبال، هندبال و … استفاده شود. در چنین سالن هایی موارد زیر باید رعایت شود:

  • روشنایی یکنواخت در کل سالن اهمیت زیادی دارد. وجود اختلاف بین شدت روشنایی نقاط مختلف باعث محدود شدن دید بازیکنان می شود.
  • به منظور محدود کردن خیرگی ناشی از نور چراغ در سالن های والیبال، نباید چراغ ها را به صورت مستقیم بالای سالن نصب نمود.
  • در سالن های بسکتبال، چراغ ها را نباید داخل دایره ای به شعاع ۴ متر حلقه بسکتبال نصب نمود.
  • در مورد کشتی و ورزش های رزمی، از آنجا که کوچکترین حرکات حریف برای بازیکنان اهمیت دارد، باید شدت روشنایی در صفحات عمودی به همان اندازه شدت روشنایی در صفحات افقی باشد.
  • در برخی موارد ممکن است از چنین سالن هایی برای برگزاری سایر مراسم، نظیر جشن، کنسرت موسیقی و … نیز استفاده شود. برای این منظور لازم است روشنایی اضافی برای چنین کاربردهایی پیش بینی شود.
  • با توجه به احتمال برخورد توپ با بدنه چراغ، لازم است بدنه چراغ دارای حفاظ مناسبی باشد که از برخورد توپ با لامپ و آسیب رساندن به چراغ جلوگیری کند.

طراحی-روشنایی-سالن-ورزشی

استانداردهای بین المللی مجموعه های ورزشی را از نظر روشنایی، بسته به میزان اهمیت مسابقات به سه کلاس طبقه بندی می کنند که جزئیات آنها در (جدول ۱) ارایه شده است.

جدول (۱) طبقه بندی سالن های ورزشی

سطح مسابقات

کلاس مسابقات

l

ll

lll

*

 

 

ملی/ بین المللی

استانی

*

*

 

محلی

*

*

*

آموزشی

 

*

*

سالن های تفریحی/ سالن های مدارس

 

 

*

طراحی روشنایی مجموعه های ورزشی


مقاله پیشنهادی: طراحی روشنایی داخلی


نواحی زمین های ورزشی

 زمین های ورزشی، معمولاً دارای سه ناحیه هستند:

 ١- ناحیه اصلی (PA) (Principal Area) 

قسمتی از زمین که بخش اصلی بازی در آن صورت می گیرد. به عنوان مثال محدوده بین خطوط زمین در ورزش فوتبال جزء ناحیه اصلی محسوب می شود. در برخی ورزش ها نظیر والیبال، علاوه بر ناحیه اصلی از زمین اطراف ناحیه اصلی نیز ممکن است استفاده شود.

٢- کل ناحیه (TA) (Total Area)

شامل ناحیه اصلی زمین بازی و محوطه اطراف می شود.

٣- ناحیه مرجع (Reference Area)

ناحیه ای است که پارامترهای روشنایی در آن ارزیابی می شوند و برای ورزش های مختلف، متفاوت است. برای اغلب زمین های ورزشی، این ناحیه همان ناحیه اصلی است و در برخی زمین های ورزشی، این ناحیه شامل مستطیلی است که به در صفحه افقی زمین قرار دارد.

شبکه نقاط محاسباتی در طراحی روشنایی

 از آنجا که محاسبات روشنایی در زمین های ورزشی از اهمیت بالایی برخوردار است، استانداردهای بین المللی مشخصات نقاطی را که محاسبات روشنایی در آن باید صورت بگیرد را نیز معین می کنند.

طبق استاندارد، در طراحی روشنایی مجموعه های ورزشی شدت روشنایی باید بر روی این نقاط محاسبه شود و پارامترهایی نظیر مقدار متوسط شدت روشنایی، مقدار حداکثر و حداقل و … بر اساس داده های محاسبه شده در این نقاط به دست می آید. به منظور اطمینان از صحت محاسبات، لازم است پس از اتمام پروژه، پارامترهای روشنایی در برخی نقاط خاص اندازه گیری شوند.

روشنایی اضطراری در مجموعه های ورزشی

به منظور حفظ جان شرکت کنندگان در مسابقه، در صورت وقوع قطع برق و عدم وجود نور طبیعی کافی، لازم است که مسابقات متوقف شوند و برای حفظ امنیت لازم است روشنایی اضطراری در زمین های ورزشی و برای حداقل مدت زمان معینی تأمین شود. 


مقاله پیشنهادی:  قوانین و مقررات روشنایی اضطراری


طراحی روشنایی استخر

طراحی روشنایی استخر می تواند متناسب با نوع ورزشی که در آن انجام می شود، متفاوت باشد. به عنوان مثال در مسابقه واترپلو، لازم است درخشندگی محدود شود تا مانع دید بازیکنان نشود در حالی که در مسابقات شنا، لازم است خطوط کف استخر و مسیرها شنا به طور مناسب روشن شوند.

طراحی-روشنایی-استخر-سرپوشیده

برای طراحی روشنایی استخر موارد زیر باید در نظر گرفته شود:

  • از آنجا که آب به میزان زیادی نورهای شدید را منعکس می کند، چراغ های روی سقف باید به موازات لبه های استخر قرار گیرند تا از انعکاس نور چراغ ها در استخر و خیرگی جلوگیری شود. در صورتی که چنین امکانی وجود نداشته باشد، باید از چراغ هایی با پخش نور نامتقارن استفاده نمود که نور را به اطراف منتشر می کنند.
  • در انتخاب نوع چراغ باید دقت شود که این چراغ در برابر نفوذ رطوبت به اندازه کافی مقاوم است. حداقل IP برای چراغ های مورد استفاده در استخر باید برابر IP44 باشد. گرچه استفاده از چراغ هایی با درجه حفاظتی بالاتر باعث بالاتر رفتن کیفیت روشنایی در بلند مدت می شود.
  • جنس چراغ باید به گونه ای باشد که در برابر اکسیداسیون ناشی از رطوبت به اندازه کافی مقاوم باشد. ورق فولادی ضد زنگ جنس مناسبی برای چراغ های مورد استفاده در استخر است.

نکته:

یکی از نکات مهم در طراحی روشنایی مجموعه های ورزشی استفاده از چراغ در دیواره استخر برای روشن کردن کف آب، باعث زیباتر شدن استخر شده و میزان خیرگی را کاهش می دهد. در انتخاب چراغ های داخل آب باید دقت نمود که به لحاظ مسایل ایمنی، کلاس حفاظتی چراغ حتماً باید کلاس III باشد (ولتاژ زیر V 24). استفاده از چراغ های ۷ ۲۴ یا ۱۲ V گزینه مناسبی است ولی به هیچ وجه نباید از چراغ های با ولتاژ اصلی استفاده شود.

به طور کلی در فضای داخل استخر و تا شعاع ۲ متری اطراف آن تأسیسات برق قابل نصب و بهره برداری باید از طریق منابع SELV که حداکثر ولتاژ متناوب آن ۱۲ ولت (AC) و ولتاژ مستقیم آن ۳۰ ولت (DC) است، تغذیه شوند. منابع تغذیه این سیستم ها باید در فضایی خارج از فضای مذکور نصب شوند.

به منظور نصب تجهیزات و لوازم برقی در فضایی از شعاع ۲ متری استخر تا شعاع ۱٫۵ متر بعد از آن باید علاوه بر پیش بینی سایر حفاظت های لازم، از کلید محافظ جان RCD با جریان عامل باقی مانده ۳۰ میلی آمپر هم استفاده شود.


راهنمای نصب و سیم بندی محافظ جان را اینجا بخوانید!


کلید-محافظ جان-اشنایدر

برای استخرهای با ارتفاع سقف پایین می توان از چراغ های با لامپ فلورسنت استفاده نمود. در این صورت بهتر است از بالاست الکترونیکی استفاده شود، چرا که به دلیل سقف بلند، معمولا تعویض لامپ دشوار است و بهتر است از بالاست های الکترونیکی استفاده شود تا طول عمر لامپ بالاتر باشد.برای استخرهای بزرگ، معمولا استفاده چراغ هایی با لامپ متال هالید W 250-400 با پخش نور نامتقارن، به گزینه ای که بر روی سطح آب نتابد گزینه بهتری است.


مقاله پیشنهادی: انواع لامپ های پرکاربرد و مشخصات آن ها


طراحی روشنایی استخر
 طراحی روشنایی استخر

در مورد استخرهای با مقاصد تفریحی نظیر استخرهای خانگی و یا استخرهای هتل ها، زیبایی بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد. در چنین مواردی می توان با استفاده از سیستم فیبرنوری، در کف استخر و یا سقف، نور پردازی دکوراتیو ایجاد نمود. از آنجا که معمولاً چنین استخرهایی دارای شکل هندسی مشخصی نیستند، استفاده از چراغ های LED با سایز کوچک به فاصله کمی از لبه استخر، می تواند تصویر زیبایی برای نمایش طرح استخر ایجاد کند. همچنین استفاده از سیستم های تغییر رنگ می تواند یکی از گزینه هایی باشد که باعث زیبایی استخر شود. نمود رنگ در استخر بهتر است بالاتر از %۸۰ باشد تا محیط آرامش روانی مناسبی برای افراد ایجاد کند.

طراحی روشنایی زمین تنیس

از آنجا که در زمین تنیس توپ با سرعت بسیار زیادی در زمین جابه جا می شود، سیستم روشنایی در زمین تنیس باید حداقل میزان سایه و حداقل میزان خیرگی را ایجاد کند و کنتراست کافی بین توپ و محیط اطراف ایجاد نماید.

طراحی-روشنایی-سالن-تنیس

در طراحی روشنایی زمین تنیس لازم است به موارد زیر توجه کنیم:

  •  به منظور جلوگیری از ایجاد خیرگی، چراغ ها نباید درست بالای زمین قرار بگیرند.
  • برای اینکه بتوان مسیر حرکت توپ را که با سرعت بالایی در حال حرکت است تشخیص داد، توصیه می شود از پروژکتورهایی با زاویه تابش باز استفاده نمود.
  • کلیه چراغ های مورد استفاده باید دارای حفاظ مخصوص بوده و ضد ضربه باشند.
  • معمولا چراغ ها در زمین تنیس به موازات خطوط کناری زمین قرار می گیرد. با این حال، چراغ ها باید حداقل ۳ متر از خط انتهایی زمین فاصله داشته باشند. زیرا این محدوده، به ویژه در هنگام سرویس زدن در محدوده دید بازیکنان قرار دارد.
  • استفاده از پروژکتورهایی با لامپ های هالوژن در روشنایی زمین های تنیس در گذشته مرسوم بوده است. امروزه با توجه به طول عمر بالا و راندمان بیشتر لامپ های متال هالید، توصیه می شود از پرژکتورهایی با لامپ های متال هالید استفاده شود.
  •  حداقل ارتفاع نصب چراغ در زمینهای تنیس برابر ۹ متر، است.

طراحی-روشنایی-زمین-تنیس

محاسبات روشنایی در زمین تنیس

محوطه مسابقه با یک زمین بازی (Single Court) در مورد محوطه هایی که یک زمین مسابقه در آنها وجود دارد، معمولا پایه چراغ در دو ردیف به ارتفاع ۹ متر نصب می شود. 

  • در صورت استفاده از ۶ پروژکتور (۶ عدد پایه چراغ، بر روی هر کدام یک پروژکتور) با لامپ هالوژن W 2000، مقدار شدت روشنایی متوسط برابر Lux 200 خواهد بود.
  • در صورت استفاده از ۸ پروژکتور (چهار عدد پایه چراغ، بر روی هر کدام ۲ پروژکتور) با لامپ متال هالید W 1000 مقدار شدت روشنایی متوسط برابر Lux 400 خواهد بود.
  • در صورت استفاده از پایه هایی با ارتفاع ۱۶ متر، می توان با نصب ۴ پروژکتور با لامپ متال هالید W 200 بر روی ۴ تیر، به مقدار متوسط Lux 400 دست یافت.

مقاله پیشنهادی: مفاهیم و تعاریف در طراحی روشنایی


طراحی روشنایی دو زمین تنیس

چنانچه در محوطه ورزشی، دو زمین تنیس کنار یکدیگر قرار گرفته باشد (Double Court)، در طراحی روشنایی آن معمولاً چراغ ها را در دو ردیف کناری زمین ها قرار می دهند. بهتر است ارتفاع پایه چراغ برابر ۱۲ متر انتخاب شود. 

در صورت استفاده از ۸ پروژکتور (چهار عدد پایه چراغ، بر روی هر کدام ۲ پروژکتور) با لامپ متال هالید W 1000، مقدار شدت روشنایی متوسط برابر Lux 200 خواهد بود و در صورت استفاده از ۶ پروژکتور (۶ عدد پایه چراغ، بر روی هر کدام یک پروژکتور) با لامپ متال هالید W 2000، مقدار شدت روشنایی متوسط برابر ۴۰۰ لوکس خواهد بود.

طراحی روشنایی برق

در صورتی که سوالی در خصوص مطالب بیان شده دارید می توانید در قسمت نظرات از ما بپرسید یا با ارائه پیشنهادات خود، ما را در بالا بردن کیفیت مقالات یاری کنید. 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۵ رای

سوالات متداول

برای طراحی روشنایی زمین تنیس باید چه نکاتی را رعایت کنیم؟

 به منظور جلوگیری از ایجاد خیرگی، چراغ ها نباید درست بالای زمین قرار بگیرند. برای اینکه بتوان مسیر حرکت توپ را که با سرعت بالایی در حال حرکت است تشخیص داد، توصیه می شود از پروژکتورهایی با زاویه تابش باز استفاده نمود. کلیه چراغ های مورد استفاده باید دارای حفاظ مخصوص بوده و ضد ضربه باشند. معمولا چراغ ها در زمین تنیس به موازات خطوط کناری زمین قرار می گیرد. با این حال، چراغ ها باید حداقل ۳ متر از خط انتهایی زمین فاصله داشته باشند. زیرا این محدوده، به ویژه در هنگام سرویس زدن در محدوده دید بازیکنان قرار دارد. استفاده از پروژکتورهایی با لامپ های هالوژن در روشنایی زمین های تنیس در گذشته مرسوم بوده است. امروزه با توجه به طول عمر بالا و راندمان بیشتر لامپ های متال هالید، توصیه می شود از پرژکتورهایی با لامپ های متال هالید استفاده شود.  حداقل ارتفاع نصب چراغ در زمینهای تنیس برابر ۹ متر، است.

در طراحی روشنایی استخر باز چه تجهیزاتی استفاده می شود؟

طراحی روشنایی استخر می تواند متناسب با نوع ورزشی که در آن انجام می شود، متفاوت باشد. به عنوان مثال در مسابقه واترپلو، لازم است درخشندگی محدود شود تا مانع دید بازیکنان نشود در حالی که در مسابقات شنا، لازم است خطوط کف استخر و مسیرها شنا به طور مناسب روشن شوند. به طور کلی در فضای داخل استخر و تا شعاع ۲ متری اطراف آن تأسیسات برق قابل نصب و بهره برداری باید از طریق منابع SELV که حداکثر ولتاژ متناوب آن ۱۲ ولت (AC) و ولتاژ مستقیم آن ۳۰ ولت (DC) است، تغذیه شوند. منابع تغذیه این سیستم ها باید در فضایی خارج از فضای مذکور نصب شوند. به منظور نصب تجهیزات و لوازم برقی در فضایی از شعاع ۲ متری استخر تا شعاع ۱٫۵ متر بعد از آن باید علاوه بر پیش بینی سایر حفاظت های لازم، از کلید محافظ جان RCD با جریان عامل باقی مانده ۳۰ میلی آمپر هم استفاده شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این مقاله را خوانده اید ؟
بستن
دکمه بازگشت به بالا