کنتاکتور اشنایدر الکتریک

کنتاکتور یک کلید قطع بار خودکار است که برای روشن یا خاموش کردن مدار الکتریکی استفاده می شود. متداول ترین حوزه کاربردی کنتاکتور، بار جریان بالا است. آن ها قابلیت قطع و وصل جریان در رنج جریان نامی خود را دارند. کنتاکتور اشنایدر اصل را می توان از نمایندگی های معتبر اشنایدر الکتریک نظیر الیکا الکتریک خریداری نمود. معمولاً برای کنترل موتورهای الکتریکی از کنتاکتورها استفاده می شود. جریان های سنگین موتور هنگام قطع، قوس الکتریکی تولید می کنند. با استفاده از کنتاکتور می توان این قوس ها را کاهش داد و کنترل نمود. می توان کنتاکتور را نوع خاصی از رله در نظر گرفت. با این حال، تفاوت اساسی بین رله و کنتاکتور این است که کنتاکتور در کاربردهایی با ظرفیت حمل جریان بالاتر استفاده می شود، در حالی که رله برای کاربردهای با جریان کم استفاده می شود. کنتاکتورهای اشنایدر انواع مختلفی دارند و هر نوع دارای ویژگی ها، قابلیت ها و کاربردهای خاص خود است. کنتاکتور اشنایدر به طور عمده در موتورهای با ولتاژ 380/400 ولت، سه فاز یا تک فاز با قدرت 4 تا 75 کیلووات در رنج کنتاکتور سری D و 55 تا 450 کیلووات در رنج کنتاکتور سری F استفاده می شود. نصب کنتاکتورهای اشنایدر به آسانی روی DIN ریل 35 میلی متری انجام می شود. اندازه کنتاکتورها از چند سانتی متر تا حدوداً یک متر متفاوت است. کنتاکتورها در دو مدل AC و DC ساخته می شود. تفاوت این دو کنتاکتور در یک حلقه اتصال کوتاه است؛ در کنتاکتورهای AC برای جلوگیری و رفع لرزش حاصل از فرکانس برق، از یک حلقه اتصال کوتاه بهره گرفته می شود. لوازم جانبی کنتاکتور شامل: بوبین کنتاکتور اشنایدر سری D و بوبین کنتاکتور سری F، تیغه کنتاکتور (پلاتین)، تایمر بادی (پنوماتیکی)، کنتاکت کمکی، قفل مکانیکی کنتاکتور، آداپتور برای ترمینال بلاک کنتاکتور، ست اتصال تغذیه و قفل کنتاکتور و کیت چپگرد است.

از کنتاکتورها اغلب برای کنترل مرکزی تأسیسات بزرگ روشنایی مانند ساختمان اداری یا بازرگانی استفاده می شود. برای کاهش مصرف برق در سیم پیچ های کنتاکتور، از کنتاکتورهای قفل دار استفاده می شود که دارای دو سیم پیچ هستند. یک سیم پیچ، به طور لحظه ای تحریک می شود و کنتاکت های مدار قدرت را می بندد و سپس به صورت مکانیکی بسته می شود. سیم پیچ دوم کنتاکت ها را باز می کند. از کنتاکتورها می توان به عنوان یک استارت مغناطیسی استفاده کرد. استارت مغناطیسی وسیله ای است که برای تأمین انرژی موتورهای الکتریکی طراحی شده است و شامل یک کنتاکتور به عنوان یک جزء ضروری است. کنتاکتور به طور عمده در موتورهای تک فاز و سه فاز در محدودۀ توان 2.2 تا 450 کیلووات و برای کنترل اتوماتیک موتور به کار برده می شود. ساده ترین روش قطع و وصل اتوماتیک موتور استفاده از کنتاکتور است. کنتاکتور عبارت است از سکسیونر قطع زیر بار که تیغۀ متحرک آن تحت نیروی دائم الکترومغناطیسی با کنتاکت ثابت در تماس است. بیشتر کلیدهای ستاره مثلث سه کنتاکتور دارند که تحت یک سری اینترلاک های درونی و کمک گرفتن از کنتاکت های کمکی NO و NC و نیز تایمرهای کمکی، عمل تبدیل اتصال تغذیه موتورها را از ستاره در حالت گذرا به مثلث در حالت دائم انجام می دهند. علت استفاده از این کلیدها در تابلوهای توزیع و تغذیه، کاهش اثرات زیانبار مربوط به جریان راه اندازی موتورها می باشد. افزایش جریان راه اندازی موجب افت ولتاژ در مسیر تغذیه موتور می شود و این افزایش جریان باعث آسیب رسیدن به موتور می گردد. همچنین این جریان بالا باعث ایجاد گرما در سیم بندی موتور می شود و آنجا هم آسیب هایی را در بر دارد. به همین خاطر پایین نگه داشتن جریان راه اندازی موتورها یک امر ضروری است. بدین جهت در راه اندازی موتور از یک مجموعه تجهیزات الکتریکی که شامل سه عدد کنتاکتور است تحت نام کلیدهای ستاره مثلث استفاده می شود. بر پایۀ محاسبات مداری، کاربرد کنتاکتور در کلید ستاره-مثلث به این شکل است که در صورت راه اندازی موتور با آرایش ستاره، جریان راه اندازی به یک سوم جریان راه اندازی در آرایش مثلث کاهش می یابد. این امر می تواند تا حدودی سبب جبران افزایش جریان راه اندازی موتور شود. در عمل هنگامی که دور موتور به دور نامی خود رسید، سربندی موتور توسط کلید ستاره مثلث که در مسیر تغذیۀ آن قرار گرفته است از حالت ستاره به مثلث تبدیل می گردد.

عکسی از پلاک کنتاکتور اشنایدر را می‌بینید که توضیحات هر قسمت به شرح زیر است:

1.  توان کنتاکتور در ولتاژهای مختلف در تک فاز و سه فاز برحسب اسب بخار
2. مشخصات تجهیزات مورد استفاده همراه با کنتاکتور

3. Cont.current: حداکثر جریان مجاز دائمی کنتاکتور

4. Aux.COnt: مشخصات پلاتین‌های کمکی
5.  اندازه سیم و نوع سیم مورد استفاده
6. گواهینامه‌های کنتاکتور
7. Ith: جریان حرارتی کنتاکتور برای بارهای دسته‌بندی AC-1 (بارهای اهمی)
8. Ui: ولتاژ عایق نامی
9. استاندارد کنتاکتور
10.  Uimp: ولتاژ ضربه نامی
11.  توان کنتاکتور در ولتازهای مختلف در دسته بندی AC3
12.  توان کنتاکتور در ولتاژهای مختلف طبق استاندارد 1-JISC8201-4

کنتاکتورهای AC و DC بر اساس تیپ و کاربردشان طبقه‌بندی می‌شوند که در زیر به مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

AC-1: این طبقه مربوط به تمام بارهای AC با ضریب توان بیشتر از 0.95 است که عمدتاً غیر القایی یا کمی القایی هستند؛ مانند بارهای مقاومتی. قوس به راحتی با حداقل سایش کنتاکت ها خاموش می‌شود.

AC-2: برای راه‌اندازی و خاموش و روشن کردن موتور با حلقه لغزان است. هنگام راه‌اندازی، کنتاکتور جریان راه اندازی حدود 2.5 برابر جریان نامی موتور است. هنگام قطع، جریان راه اندازی در ولتاژ کمتر یا برابر با ولتاژ تغذیه از تیغه ها عبور می‌کند.

AC-3: این دسته مربوط به موتورهای قفسه سنجابی با خاموشی هنگام کارکرد عادی موتور است. هنگام راه‌اندازی، کنتاکتور جریان راه‌اندازی بالایی حدوداً 5 تا 7 برابر جریان نامی موتور در بار کامل می‌کشد. هنگام قطع جریان نامی از تیغه‌ها عبور می‌کند.

AC-3e: برای راه اندازی و خاموش کردن موتورهای آسنکرون قفسه سنجابی با توان بالا حین کارکرد عادی یا چرخش معکوس موتور که جریان روتور قفل شده بالایی دارند.

AC-4: برای تغییر جهت گردش (Plugging) حین کار یا قطع و وصل کوتاه و سریع (Inching) موتورهای قفسه سنجابی یا با حلقه لغزان است. هنگام وصل جریان راه اندازی بالایی حدود 5 تا 7 برابر جریان نامی می‌شکد. هنگام قطع همین جریان در ولتاژ بالاتر از تیغه‌ها عبور می‌کند و هرچه سرعت موتور کمتر باشد، این ولتاژ بیشتر است.

AC-5a: سوئیچینگ لامپ های تخالیه الکتریکی

AC-5b: سوئیچنگ لامپ‌های رشته‌ای

AC-6a: سوئیچینگ ترانسفورمرها

AC-6b: سوئیچینگ بانک‌های خازنی

AC-8a:  کنترل کمپرسور سیستم‌های برودتی با ریست دستی رله اضافه‌بار

AC-8b: کنترل کمپرسور سیستم‌های برودتی با ریست خودکار رله اضافه‌بار

DC-1: برای تمام بارهای DC با ثابت زمانی کمتر از 1 میلی ثانیه

DC-3: برای راه اندازی و تغییر جهت گردش یا قطع و وصل موتورهای شنت در فواصل زمانی کوتاه

DC-5: برای راه اندازی و تغییر جهت گردش یا قطع و وصل موتورهای DC سری